Sáng ngày 6/12, Bộ Công Thương đã tổ chức cuộc họp Hội đồng cấp Nhà nước xét tặng danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân”, “Nghệ nhân ưu tú” trong lĩnh vực thủ công mỹ nghệ lần 5. Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên – Chủ tịch Hội đồng chủ trì cuộc họp. 

Tham dự cuộc họp có Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng – Phó Chủ tịch Hội đồng và các thành viên trong Hội đồng.  

Xem xét 70 hồ sơ phong tặng nghệ nhân 

Phát biểu khai mạc cuộc họp, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, ngày 19/4/2024, Chính phủ ban hành Nghị định số 43/2024/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết về xét tặng danh hiệu "Nghệ nhân nhân dân", "Nghệ nhân ưu tú" trong lĩnh vực nghề thủ công mỹ nghệ (Nghị định 43) thay thế cho Nghị định số 123/2014/NĐ-CP của Chính phủ quy định về xét tặng danh hiệu "Nghệ nhân nhân dân", "Nghệ nhân ưu tú" trong lĩnh vực nghề thủ công mỹ nghệ (Nghị định 123). 

Vào ngày 19/9/2024, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 1010/QĐ-TTg về việc thành lập Hội đồng cấp Nhà nước xét tặng danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân”, “Nghệ nhân ưu tú” trong lĩnh vực nghề thủ công mỹ nghệ lần thứ 5 (Hội đồng) gồm 11 thành viên do Bộ trưởng Bộ Công Thương là Chủ tịch Hội đồng và các thành viên.

Hội đồng theo quy định của Nghị định 43 có nhiệm vụ giúp Thủ tướng Chính phủ tổ chức xét, lựa chọn những cá nhân có đủ điều kiện tiêuchuẩn để trình Thủ tướng Chính phủ xem xét và đề nghị Chủ tịch nước tặng danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân”, “Nghệ nhân ưu tú” đối với lĩnh vực thủ công mỹ nghệ lần thứ 5.

“4 lần trước, Hội đồng xét, lựa chọn các cá nhân theo Nghị định 123, và lần thứ 5 thì Hội đồng xét theo cả Nghị định 123 ở giai đoạn cấp cơ sở và xét theo Nghị định 43 cấp Nhà nước. Hội đồng họp phiên này thực hiện chức năng nhiệm vụ theo Nghị định 43”- Bộ trưởng nhấn mạnh.

Tại cuộc họp, đại diện cơ quan thường trực, ông Ngô Quang Trung - Cục trưởng Cục Công Thương địa phương đã báo cáo về việc thụ lý hồ sơ đề nghị xét tặng danh hiệu "Nghệ nhân nhân dân”, “Nghệ nhân ưu tú" trong lĩnh vực nghề thủ công mỹ nghệ lần thứ 5.

Cụ thể, về xét tặng danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân", Hội đồng cấp tỉnh đề nghị xét cho 22 người, Hội đồng chuyên ngành cấp Bộ xét, đề nghị Hội đồng cấp Nhà nước xét tặng cho 10 người.

Xét tặng danh hiệu "Nghệ nhân ưu tú, Hội đồng cấp tỉnh đề nghị xét cho 69 người; Hội đồng chuyên ngành cấp Bộ xét, đề nghị Hội đồng cấp Nhà nước xét tặng cho 60 người, trong đó, xét truy tặng cho 1 trường hợp.

Tổng số hồ sơ đề nghị xét tặng danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân", xét tặng, truy tặng danh hiệu “Nghệ nhân ưu tú" trong lĩnh vực nghề thủ công mỹ nghệ lần thứ 5 được Hội đồng chuyên ngành cấp Bộ xét, trình Hội đồng cấp Nhà nước tại Tờ trình số 763/TTr-BCT là 70 hồ sơ. Trong đó, hồ sơ đề nghị xét tặng danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân" 10 người; hồ sơ đề nghị xét tặng danh hiệu "Nghệ nhân ưu tú" 59 người; hồ sơ đề nghị xét truy tặng danh hiệu "Nghệ nhân ưu tú" 1 người.

Ông Ngô Quang Trung - Cục trưởng Cục Công Thương địa phương

Ông Ngô Quang Trung cũng thông tin, trong kỳ xét tặng danh hiệu năm 2024, có 14 tỉnh, thành phố, địa phương có số lượng hồ sơ nhiều nhất, gồm: Hà Nội 31 hồ sơ; Thanh Hóa, Quảng Nam mỗi tỉnh 6 hồ sơ; Bắc Ninh 5 hồ sơ, ...

Có 24 nghề thủ công mỹ nghệ đề nghị xét tặng, gồm: Điêu khắc, mây tre, gốm, đúc đồng, mộc, đắp phù điêu, thêu, sơn mài, tranh dân gian, sơn son thiếp vàng, đan thủ công. Gốm là nghề thủ công mỹ nghệ đề nghị xét nhiều nhất với 10 hồ sơ, tiếp đến là nghề đúc đồng 7 hồ sơ.

Tiếp tục xem xét, hoàn thiện các quy định xét công nhận

Tại cuộc họp, sau khi xem xét kỹ lưỡng hồ sơ đề nghị xét tặng, các thành viên Hội đồng đã đánh giá cao công tác tổ chức của cơ quan thường trực, bám sát và tuân thủ đầy đủ quy định pháp luật hiện hành. Các trường hợp đề nghị xét tặng danh hiệu cụ thể rõ ràng, đáp ứng tiêu chuẩn theo quy định.

Sau khi nghe ý kiến đóng góp của các thành viên Hội đồng, kết luận tại cuộc họp, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, qua thảo luận, các thành viên Hội đồng có ý kiến cần đổi mới cách xét chọn để tôn vinh đúng, trúng, đủ, kịp thời, phản ánh thực chất, đa dạng, như đối với nghệ nhân cao tuổi có thể không đủ các tiêu chí, tiêu chuẩn theo quy định hiện hành nhưng thực chất đóng góp lớn cho xã hội, không chỉ hôm nay mà cả mai sau; hay ở vùng sâu vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số còn rất nhiều người tài giỏi cần được phát hiện, tôn vinh.

“Ý kiến này rất xác đáng, đổi mới cách tuyển chọn, phát hiện để tôn vinh đúng, trúng, đủ, kịp thời các nghệ nhân. Điều này không chỉ rất quan trọng với các cá nhân được tôn vinh mà còn giá trị xã hội rất lớn”- Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên chia sẻ và đề nghị từ đổi mới cách phát hiện, tuyển chọn, chúng ta cũng cần mạnh dạn đề xuất với Nhà nước điều chỉnh kịp thời các tiêu chuẩn, tiêu chí, điều kiện. Ngoài ra, cần tiếp tục nghiên cứu và có cơ chế hỗ trợ xây dựng quảng bá sản phẩm của nghệ nhân nhằm lan toả ra xã hội, biến danh hiệu trở thành giá trị vật chất đủ lớn; hỗ trợ để nghệ nhân tiếp tục say mê truyền nghề tốt hơn, hiệu quả hơn.

“Cục Công Thương địa phương tiếp thu ý kiến này để xây dựng kế hoạch khuyến công hàng năm, tập trung hỗ trợ nghệ nhân truyền nghề rộng rãi ra cộng đồng”- Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên lưu ý.

Ngoài ra, Bộ trưởng cũng đề nghị, bên cạnh việc tôn vinh, cần làm tốt công tác truyền thông để lan toả giá trị và ảnh hưởng của danh hiệu với các nghệ nhân. Truyền thông có giá trị nhiều mặt, một là động viên về mặt tinh thần với các nghệ nhân, đồng thời thông qua truyền thông còn là kênh giám sát hữu hiệu.

Liên quan đến băn khoăn của thành viên Hội đồng về xét tặng danh hiệu theo Nghị định số 123 hay Nghị định số 43, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên phân tích rõ, theo quy định, quá trình xét để đề xuất danh hiệu nghệ nhân diễn ra từ đầu năm, Nghị định số 43 có hiệu lực vào tháng 5/2024 nên không thể xem xét áp dụng. Vì vậy, quá trình xét tặng diễn ra ở thời điểm giao thoa, do đó, quy định của nhà nước cho phép với các cá nhân được xem xét theo Nghị định số 123, Hội đồng được lập theo Nghị định số 43.

Bộ trưởng Bộ Công Thương cũng lưu ý về trích yếu trong hồ sơ, bộ phận giúp việc cần chỉnh sửa lại từ ngữ cho đúng, làm sao để không phải chỉnh sửa sau công bố.

Theo Quyết định số 1010/QĐ-TTg về việc thành lập Hội đồng cấp Nhà nước xét tặng danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân”, “Nghệ nhân ưu tú” trong lĩnh vực nghề thủ công mỹ nghệ lần thứ 5, thành phần Hội đồng gồm 11 thành viên, trong đó, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên - Chủ tịch Hội đồng; Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng - Phó Chủ tịch Hội đồng…

Bộ Công Thương là cơ quan thường trực của Hội đồng. Hội đồng có Tổ Thư ký giúp việc do Bộ trưởng Bộ Công Thương thành lập và được sử dụng con dấu của Bộ để giải quyết công việc. Hội đồng tự giải thể sau khi hoàn thành nhiệm vụ.