Thảo luận ở hội trường ngày hôm nay 8-6 về nội dung đánh giá bổ sung tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước 2014 và tình hình thực hiện những tháng đầu năm 2015, ông Tín nhận xét rằng số liệu từ phía Việt Nam cho thấy nhập siêu từ Trung Quốc ngày càng nghiêm trọng.
Ông Tín dẫn chứng số liệu của Tổng cục Thống kê Việt Nam trong các năm gần đây cho thấy, thâm hụt thương mại giữa Việt Nam và Trung Quốc ngày càng tăng, từ 12,4 tỉ đô la Mỹ trong năm 2010 lên 16,3 tỉ trong năm 2012 và 29 tỉ đô la Mỹ trong năm 2014.
Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu với Trung Quốc đã tăng từ 28 tỉ đô la Mỹ trong năm 2010 lên 41 tỉ trong năm 2012 và gần 50 tỉ vào năm 2014, chiếm khoảng 20% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam.
“Nếu nhìn riêng ở số liệu xuất khẩu, năm 2014 xuất khẩu của Việt Nam vào Trung Quốc đạt 14,9 tỉ đô la Mỹ, chỉ chiếm 10% lượng xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam trong năm. Nhưng nhập khẩu từ Trung Quốc là 43,8 tỉ đô la Mỹ, chiếm khoảng 30% tổng kim ngạch nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam. Việc mất cân đối rất lớn trong giao dịch thương mại với Trung Quốc là việc ta đã nói nhiều, bàn nhiều nhưng chưa có giải pháp hữu hiệu thực sự,” ông Tín nói.
Tuy nhiên, theo ông Tín, chênh lệch số liệu xuất nhập khẩu theo công bố của Tổng cục Thống kê Việt Nam và Cục Thống kê quốc gia Trung Quốc lại cho thấy một bức tranh thậm chí còn đáng lo ngại hơn nhiều cho nền kinh tế.
Ông Tín nói: “Chỉ lấy riêng số liệu của năm 2014, theo Cục thống kê Trung Quốc, nước này nhập khẩu của Việt Nam 19,9 tỉ đô la Mỹ, cao hơn 30% so với con số công bố của Tổng cục Thống kê Việt Nam. Trung Quốc xuất khẩu vào Việt Nam 63,7 tỉ đô la Mỹ, cao hơn 45% so với con số công bố của Tổng cục Thống kê Việt Nam.”
Nghĩa là riêng trong năm 2014, thâm hụt thương mại của Việt Nam với Trung Quốc là 43,8 tỉ đô la Mỹ, cao hơn rất nhiều so với con số 28,9 tỉ mà Việt Nam công bố. Một khoản chênh lệch 15 tỉ đô la Mỹ, cũng có nghĩa là nhập khẩu từ Trung Quốc chiếm tới 38% tổng kim ngạch nhập khẩu hàng hóa từ Việt Nam, chứ không chỉ là 30% theo con số công bố của Việt Nam nói trên.
Khác biệt số liệu đầy bất thường
Ông Tín cho rằng, việc khác biệt về số liệu xuất nhập khẩu của cơ quan thống kê các nước là bình thường vì nhiều lý do, bao gồm: khác biệt về ghi nhận tỉ giá, chi phí vận chuyển và bảo hiểm... Tuy nhiên, khác biệt về số liệu thống kê giữa Việt Nam và Trung Quốc, trong đó chênh lệch xuất khẩu của Trung Quốc vào Việt Nam lên tới 45% như nói trên là một hiện tượng bất thường, tiềm ẩn nhiều nguy cơ đáng lo ngại.
Theo Tổng cục Thống kê Việt Nam, chi phí vận chuyển và bảo hiểm chiếm khoảng 6,6% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu. Ông Tín - cũng là một tiến sĩ kinh tế - phân tích, với hai nước láng giềng có chung biên giới rất dài như Việt Nam và Trung Quốc thì chi phí vận chuyển và bảo hiểm không thể lớn hơn tỉ lệ 6,6% này được. Do vâỵ nếu Việt Nam ghi nhận số liệu 14,9 tỉ đô la Mỹ xuất khẩu cho Trung Quốc thì con số Trung Quốc ghi nhận chỉ vào khoảng 15,9 tỉ đô la Mỹ, tức cộng thêm mức bình quân 6,6%, chứ không hể là 19,9 tỉ đô la Mỹ như ghi nhận của Cục Thống kê Trung Quốc.
Sự chênh lệch chứng tỏ giữa hai nước có hoạt động xuất nhập khẩu tiểu ngạch ở biên giới không được ghi nhận đầy đủ, chắc chắn chiếm một phần lớn trong khoản chênh lệch 4 tỷ đô la Mỹ.
"Phần còn lại này là gì?" ông Tín đặt câu hỏi, và cho biết chỉ có thể giải thích là số hàng hóa Việt Nam xuất khẩu lậu sang Trung Quốc. Tại sao lại có xuất khẩu lậu trong khi ta hết sức khuyến khích xuất khẩu, hầu hết các mặt hàng xuất khẩu chịu thuế xuất khẩu bằng 0% và nhà xuất khẩu được hoàn thuế giá trị gia tăng. Lời giải thích, theo ông Tín, chỉ có thể là xuất lậu những mặt hàng mà Việt Nam cấm xuất khẩu hoặc xuất khẩu phải chịu thuế, chẳng hạn như tài nguyên khoáng sản của Việt Nam...
Về nhập khẩu, theo lý luận trên, giá trị nhập khẩu từ Trung Quốc mà Việt Nam ghi nhận do đã bao gồm phí vận chuyển và bảo hiểm lẽ ra phải cao hơn giá trị mà Trung Quốc ghi nhận. Thế nhưng số liệu mà Việt Nam ghi nhận lại thấp hơn của Trung Quốc đến khoảng 20 tỉ đô la Mỹ chỉ riêng trong năm 2014 - một con số khổng lồ.
“Chỉ riêng trong năm 2014 ta có hơn 20 tỉ đô la Mỹ hàng hóa Trung Quốc lọt vào lãnh thổ Việt Nam không qua ghi nhận của các cơ quan chức năng Việt Nam. Tức là số hàng này không chịu thuế, không phải qua các hàng rào kĩ thuật của Việt Nam, tha hồ tung hoành, cạnh tranh không công bằng với hàng hóa từ các nguồn khác, nhất là hàng hóa từ các doanh nghiệp Việt Nam,” ông Tín nhấn mạnh.
Vậy - ông đặt câu hỏi - hàng nào được nhập lậu? Chắc chắn là những mặt hàng mà ta cần nhập khẩu và tiêu dùng, những mặt hàng có thuế cao như mỹ phẩm, bánh kẹo, điện thoại di động...
Như vậy, nếu chỉ dùng số liệu xuất nhập khẩu riêng với Trung Quốc, theo Cục Thống kê Trung Quốc, để tính lại cán cân thương mại của Việt Nam với các nước thì chúng ta chưa từng xuất siêu trong các năm từ 2012 đến 2014 như chúng ta đã công bố, mà chúng ta vẫn tiếp tục nhập siêu trong 20 năm qua, với con số nhập siêu riêng trong 2014 lên đến 13 tỉ đô la Mỹ.
"Theo chúng tôi biết, con số nhập siêu không chính thức này tiếp tục tăng nhanh trong những tháng đầu năm 2015. Ngoài việc gây khó khăn và thiệt hại to lớn cho nền kinh tế Việt Nam thì số hàng nhập khẩu khổng lồ này chắc chắn cũng gây áp lực lớn lên tỷ giá đồng tiền Việt Nam mà chúng ta đang hết sức cố gắng giữ ổn định.", ông Tín nói.
“Tôi không cho rằng ta có thể tin tưởng tuyệt đối vào số liệu của Cục Thống kê Trung Quốc, nhưng rõ ràng ở mặt nào đó họ đã tính giúp chúng ta giá trị phần kinh tế ngầm với họ. Chúng ta không thể không tính giá trị của phần ngầm này khi thiết kế chính sách của chúng ta,” ông Tín cho biết thêm.
Thậm chí ông còn ví von: “Một nền kinh tế quốc gia dù mở hay hội nhập đến mức nào vẫn cần có một áo giáp bảo vệ hiệu quả và vững chắc, đảm bảo sự cạnh tranh công bằng giữa mọi doanh nghiệp và bảo vệ được người tiêu dùng. Có vẻ như với Việt Nam, chiếc áo giáp này đang rách, hay nói cách khác là rách ngày càng nhiều trong mối quan hệ thương mại với Trung Quốc.”
Nguồn:TBKTSG