Sau khi tăng giá liên tục, đạt mức tăng gấp đôi so với cùng thời điểm năm 2007, giá phân bón trong nước bước vào chu kỳ giảm nhẹ, kể từ thời điểm cuối tháng 8 đến nay. Các loại phân bón đều đồng loạt giảm giá, urê giảm khoảng 500 – 1.000 đồng/kg, đứng ở mức giá 8.500 – 9.000 đồng/kg; phân kali, NPK, lân giảm từ 100 – 500 đồng/kg. Riêng phân DAP giảm mạnh, từ 26.000 đồng/kg xuống chỉ còn 19.000 đồng/kg. Tổng Công ty Phân đạm và Hóa chất Dầu khí cũng công bố chính thức giá phân Đạm Phú Mỹ giảm từ 9.500 đồng/kg xuống còn 9.200 đồng/kg kể từ đầu tháng 9 cùng với chiến lược bán một giá tới tay người tiêu dùng.

Giá phân bón giảm do nguyên nhân từ hai phía: Tiêu thụ ít hơn và số lượng hàng trên thị trường tăng. Do chưa vào vụ gieo trồng nên hiện tại việc tiêu thụ phân tại các đại lý rất chậm.

Trong khi đó, số lượng phân trên thị trường lại dồi dào hơn qua hai nguồn: Sản xuất tăng và nhập khẩu cũng tăng. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn dự báo, nhu cầu phân bón phục vụ nông nghiệp năm 2008 là 8,3 triệu tấn, trong đó sản xuất trong nước khoảng 5,4 triệu tấn và nhập khẩu khoảng 2,9 triệu tấn. Đến thời điểm tháng 8/2008, các doanh nghiệp trong nước đã sản xuất được 3,7 triệu tấn và nhập khẩu ước khoảng 2,4 triệu tấn. Lượng phân bón nhập khẩu tăng đã làm hạ cơn sốt phân bón trong nước.

Một vấn đề đáng chú ý là, trong thời điểm cầu và cung đã tương đối cân bằng thì hệ thống các đại lý bán phân bón lại gặp khó khăn. Thông thường các đại lý bán phân cho nông dân theo hình thức gối đầu, thu tiền sau. Trong khi đó, do lãi suất ngân hàng tăng, số lượng tiền vay bị thu hẹp nên nhiều đại lý không vay được tiền ngân hàng, dẫn đến tình trạng thiếu vốn lưu động. Các đại lý dẫu giảm giá bán cũng không thể đẩy mạnh hơn lượng hàng bán ra. Khó khăn của các đại lý kéo theo khó khăn của của nhà sản xuất phân bón trong nước vì không xuất được hàng ra thị trường.

3 kho chứa lớn tại nhà máy sản xuất phân bón NPK Baconco (KCN Phú Mỹ I) thời điểm này đều chất đầy thành phẩm. Đây là một hiện tượng lạ, khác với tình trạng hàng không đủ xuất ra thị trường mấy tháng trước đây. Ông Nguyễn Thanh Phong, Giám đốc sản xuất nhà máy cho biết: Nhà máy vẫn sản xuất bằng sản lượng năm ngoái, vào khoảng 200.000 tấn/năm. Nhưng, đến thời điểm hiện nay, doanh thu của nhà máy đã giảm khoảng 15%. Nếu doanh nghiệp nào vừa sản xuất vừa kinh doanh thì còn bị giảm doanh thu gấp đôi, vì 6 tháng đầu năm, thấy giá phân bón tăng liên tục, sợ thiếu phân nên nhập nhiều, nay giá giảm mà phân bán cũng không được.

Ô       ng Nguyễn Thanh Phong cho biết, chưa thể nhận định được diễn biến thị trường từ nay đến cuối năm nhưng dự đoán có khả năng lượng phân tiêu thụ sẽ tiếp tục giảm, nghĩa là các nhà máy tiếp tục tồn kho nếu hoạt động hết công suất.

Thị trường phân bón biến động đòi hỏi các nhà máy sản xuất phải có những chiến lược phù hợp. Một số nhà máy chuyển hướng sang sản xuất các loại phân bón chất lượng cao và thân thiện với môi trường. Đây cũng sẽ là một yếu tố có lợi cho người nông dân trong giai đoạn hiện nay.