Trong báo cáo công bố vào tháng 11 vừa qua, Williamson Tea Kenya, một trong những hãng trồng chè lớn nhất châu Phi cảnh báo: “Giá chè giảm xuống mức thấp nhất 5 năm đã tạo ra một thị trường “thương mại không bền vững”.
Tập đoàn kinh doanh nông sản này còn cho biết thêm, giá chè đen đã giảm hơn 40% kể từ tháng 1 bởi những nước nhập khẩu chủ chốt là Pakistan và Ai Cập giảm mua do sản lượng nội địa tăng sau khi thời tiết trở lại thuận lợi vào cuối năm 2012 và đầu 2013.
Năm nay là một trong những năm giá chè giảm nhanh và sâu nhất trong lịch sử của ngành chè thập niên vừa qua. Nhưng các nhà kinh doanh có kinh nghiệm tin rằng, sau khi giảm thê thảm, giá đã chạm đáy, và sẽ hồi phục vào đầu năm tới.
“Giá đã chạm đáy và chắc chắn sẽ phải tăng trở lại”, Peter Kimanga, giám đốc công ty Global Tea & Commodities ở Kenya, một công ty môi giới hàng đầu cho biết.
Ông cho biết: “Đầu năm chúng tôi thu hoạch rộ đúng lúc khách hàng giảm tồn trữ. Và nay chúng tôi thu hoạch ít thì người mua lại đang muốn làm đầy kho dự trữ”.
Thị trường hồi phục sẽ có lợi cho Kenya – nước xuất khẩu chè lớn nhất thế giới – và nhiều nước sản xuất khác, trong đó có Sri Lanka, Ấn Độ, Trung Quốc, Việt Nam và Uganda.
Chè là nguyên liệu quan trọng của các nhà đóng gói chè, trong đó có Unilever với nhãn hiệu nổi tiếng Lipton, kể cả những công ty kinh doanh chè tổng hợp với hoạt động rộng lớn bao gồm từ trồng tới đóng gói như Finlays của Anh, và các công ty môi giới như Cargill của Mỹ.
Giá bán buôn chè chất lượng hảo hạng của Kenya, được gọi là Best Pekoe Fanning 1, đã giảm xuống 2,25 USD/kg trong tháng 10/2013, mức thấp nhất kể từ tháng 12/2008, và giảm gần 46% so với mức kỷ lục cao 4,14 USD hồi tháng 10/2012. Kể từ đó, giá bắt đầu hồi phục, và hiện đạt 2,76 USD/kg.
Chè Kenya loại ngon cũng nhích nhẹ từ mức thấp kỷ lục 2,2172 USD hôm 13/10 lên 2,3526 USD hôm 30/11.
Không giống những loại cây khác như cà phê, cacao và bông, chè không được giao dịch trên thị trường kỳ hạn và việc kinh doanh chỉ dựa trên các hợp đồng giao ngay tại các cuộc đấu giá thường kỳ. Cuộc đấu giá hàng tuần ở thành phố cảng Mombasa (Kenya) đưa ra giá tham chiếu cho thị trường toàn cầu.
Van Rees, công ty kinh doanh chè ở Hà Lan cho biết: “Về triển vọng của thị trường chè, thể hiện rõ tâm lý lạc quan ở Mombasa.” Nhưng khách hàng chủ chốt ở Kenya này cũng thận trọng nhận định rằng sự hồi phục sẽ chỉ ở mức vừa phải chứ không mạnh mẽ.
Hầu hết những thương nhân lạc quan đều tin rằng giá chè có thể tăng thêm 30-40% trong nửa đầu năm tới, lên khoảng 3,40 USD-3,50 USD. Nhưng cũng có một số người tỏ ra thận trọng hơn. Kamal Baheti, giám đốc tài chính của McLeod Russel – tập đoàn sản xuất chè ở Ấn Độ - trong cuộc trả lời phỏng vấn báo chí trong nước gần đây cho biết ông dự báo giá sẽ “ổn định” vào năm tới.
Giá mới ở đầu của giai đoạn hồi phục, và việc sẽ hồi phục bao nhiêu và có bền vững hay không còn phụ thuộc vào cả hai yếu tố là cung và cầu.
Về nhu cầu, các nước nhập khẩu chủ chốt là Pakistan và Ai Cập – khách hàng lớn thứ 4 và thứ 5 thế giới – đang quay trở lại thị trường sau khi vắng bóng hồi đầu năm do những bất ổn chính trị. Năm nay Ai Cập đã rút lui khỏi thị trường nhập khẩu trong một thời gian khi quân đội của quốc gia này lật đổ Tổng thống Mohamed Morsi và gây ra một cuộc hỗn loạn ở đất nước Hồi giáo này.
Các thương gia cho biết khách hàng ở Cairo và Karachi – thành phố cảng và cũng là trung tâm giao thương sầm uất của Pakistan – đang tích trữ chè trở lại sau khi kho dự trữ sụt giảm trong gần như suốt cả năm. Van Rees viết trong một báo cáo gửi cho khách hàng rằng Mombasa mấy tuần nay tấp nập bởi “nhu cầu đang cải thiện dần”.
Tea Brokers East Africa, một công ty ở Mombasa tham gia vào các cuộc đấu giá chè hàng tuần, mới đây cũng thông báo với khách hàng của họ rằng thị trường xuất hiện “nhu cầu phổ biến mạnh mẽ”, nhất là từ Pakistan.
Về nguồn cung, các nhà kinh doanh tin rằng dư cung lớn đã được tung ra thị trường hồi đầu năm nay và hiện đang giảm dần, mặc dù tốc độ giảm còn chậm.
Hồi tháng 1, những nước xuất khẩu chủ chốt là Kenya, Sri Lanka và Ấn Độ đã thu hoạch tăng 15% so với cùng kỳ năm ngoái. Hồi tháng 9, mức tăng so với một năm trước đó là 5%.
Trong khi cả 2 yếu tố cung và cầu đều khả quan, có lợi cho giá chè tăng, thì các thương gia vẫn thận trọng rằng giá chưa chắc sẽ tăng mạnh như những năm 2009-10. Mặc dù vậy, sự hồi phục sẽ là cứu cánh cho những công ty như Williamson Tea. Hồi tháng 10 công ty này đã lo ngại rằng giá giảm quá nhiều có thể trở thành “mối quan tâm quốc gia” ở Kenya.