Với gần 1 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu trong năm 2008, hàng TCMN đã gắn bó mật thiết với nền kinh tế ở một phạm vi rộng. Theo Hiệp hội Làng nghề Việt Nam, hiện nước ta có khoảng 2.000 làng nghề sản xuất trực tiếp và gián tiếp các sản phẩm TCMN, với 1,4 triệu hộ gia đình (khoảng 13 triệu lao động) và hơn 1.000 doanh nghiệp làm việc trong lĩnh vực này. Lao động của ngành này mặc dù chưa cao nhưng vẫn gấp 3-4 lần so với làm nông nghiệp.

Tuy không có kim ngạch xuất khẩu cao so với nhiều ngành hàng xuất khẩu nhưng nhóm hàng này lại có giá trị gia tăng rất cao. Nếu như một số mặt hàng xuất khẩu khácnhư: May mặc, gỗ, giày da phải nhập khẩu nhiều nguyên liệu đầu vào nên giá trị ngoại tệ thực thu về cho đất nước chỉ chiếm tỷ trọng 5-20% trong tổng kim ngạch xuất khẩu, thì hàng TCMN có nhiều chủng loại hàng đạt giá trị ngoại tệ thực thu đến 80%, thậm chí là 100% trong kim ngạch xuất khẩu.  Hàng TCMN sử dụng nguyên liệu sẵn có trong nước, phần nhiều được thu lượm từ phế liệu của nông sản. Bên cạnh đó, ngành TCMN góp phần quan trọng trong giải quyết lao động nhàn rỗi ở nông thôn, cải thiện đời sống cho người dân ở khu vực này.

Tuy nhiên, ngành hàng TCMN vẫn còn nhiều hạn chế so với tiềm năng và vai trò cần thiết của nó.  Đó là, mẫu mã sản phẩm chậm cải tiến, thiếu mặt hàng mới, kiểu dáng không theo kịp tập quán và thói quen tiêu dùng của thị trường xuất khẩu. Sản phẩm thiếu đồng bọ, tính hoàn thiện không cao, công dụng không rõ nét, độ an toàn chưa được chú ý … Phần lớn sản phẩm mang nặng đặc tính và tượng trưng của từng địa phương mà chưa gây được ấn tưonựg mạnh cho người tiêu dùng và người phân phối.

Một khó khăn không nhỏ nữa hiện nay là nhiều chủng loại hàng TCMN đang thiếu nguyên liệu trầm trọng. Phó Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề Việt Nam cho biết, ít ai nghĩ là một nước nông nghiệp và có nhiều rừng núi như chúng ta nhưng lại đang phải nhập khẩu phần lớn các loại song mây, thậm chí là tre. Nhiều sản phầm làm từ bẹ chuối, lá dừa rừng hấp dẫn các nhà phân phối nước ngoài nhưng chúng ta lại không đủ nguyên liệu để sản xuất lượng hàng lớn. Việc thiếu nguyên liệu đang cản trở các doanh nghiệp và làng nghề sản xuất theo quy mô rộng lớn.

Để đẩy mạnh xuất khẩu hàng TCMN cần thực hiện nhiều giải pháp, đặc biệt là công tác phối hợp giữa các ngành quản lý liên quan. Nhất là trong bối cảnh hiện nay, khi khủng hoảng tài chính toàn cầu đã và đang tác động đến nền kinh tế trong nước khiến người nghèo có xu hướng tăng lên, đời sống của nông dân và dân nông thôn bị ảnh hưởng đáng kể. Trong khi Chính phủ dành nhiều gói giải pháp để kích cầu và đảm bảo an sinh xã hội thì việc quan tâm hơn đến đẩy mạnh phát triển ngành TCMN sẽ đạt nhiều mục đích. Đây chính là cơ hội để ngành TCMN được cơ cấu lại, tăng cường cho sức cạnh tranh của từng mặt hàng cụ thể.

Để giải quyết vấn đề nguồn nguyên liệu, công tác quy hoạch cần được tiến hành nhanh bởi đây là một việc làm không phải xong ngay trong một sớm một chiều.

Hiệp hội Mỹ nghệ và chế biến gỗ TP.HCM cho rằng, Nhà nước cần có chính sách ưu đãi, tạo điều kiện dễ dàng về thủ tục để khuyến khích hơn nữa cho ngành TCMN nhất là việc cơ cấu lại các làng nghề hoặc cụm sản xuất TCMN tại các vùng nông thôn và ven đô. Nhà nước cần quan tâm hơn nữa trong xúc tiến thương mại và quảng bá sản phẩm vì đây là ngành mà các doanh nghiệp đều thuộc quy mô nhỏ và vừa. Đồng thời, thường xuyên cung cấp thông tin về dự báo thị trường và quy định về luật pháp của nước nhập khẩu để doanh nghiệp có cơ hội mở rộng thị trường và tránh những rủi ro không đáng có. Gắn liền với đó, cần xây dựng thêm các quy định về sử dụng lao động nhàn rỗi, đầu tư đào tạo cho lao động, công tác thiết kế mẫu mã…

Một số chuyên gia kinh tế cho rằng, những hạn chế cơ bản của ngành TCMN đã được đề cập nhiều năm nay nhưng chỉ là những giải pháp chung chung và chưa thấy những chuyển biến cụ thể. Nah là lúc đi vào thực hiện những giải pháp cụ thể, thiết thực.

Nguồn:Vinanet