Dịch Covid-19 đã làm gián đoạn chu kỳ hồi phục của ngành đường, vốn bắt đầu từ cuối năm 2019, đẩy giá đường quay trở lại mức thấp nhất 10 năm. Tuy nhiên, giá đường hồi phục rất nhanh sau đó, trung bình năm 2020 vẫn cao hơn 9,6% so với năm 2019, trong khi giá mua mía tại thời điểm cuối năm 2019 ở mức thấp, giúp các doanh nghiệp trong ngành gia tăng đáng kể biên lợi nhuận gộp.

Trong đó, SBT và SLS đều ghi nhận biên lãi gộp tăng ấn tượng lần lượt 600 và 680 điểm cơ bản, KTS tăng 160 điểm cơ bản, LSS tăng 40 điểm cơ bản. QNS ghi nhận biên lãi gộp giảm mạnh 730 điểm cơ bản, trái ngược với kết quả chung do sản lượng giảm mạnh đến 40% và chỉ hoạt động dưới 40% công suất luyện đường trong vụ.

Bước sang năm 2021, SSI Research đánh giá tương đối lạc quan về triển vọng phục hồi của ngành đường nhờ sự thiếu hụt nguồn cung và kỳ vọng vào thuế tự vệ.

NGUỒN CUNG TRONG NƯỚC CHỈ ĐÁP ỨNG 30% NHU CẦU

Theo thống kê mới nhất của tổ chức đường thế giới, vụ 2020/2021 thế giới sẽ thiếu hụt khoảng 4,8 triệu tấn đường, cao hơn mức ước tính trước đó là 3,5 triệu tấn. Giá đường thế giới đã tăng 11% kể từ cuối năm 2020 và tăng 56% từ mức đáy thiết lập vào tháng 4/2020.

Mặc dù giá đường thế giới đã điều chỉnh mạnh sau khi lập đỉnh ngắn hạn vào cuối tháng 2/2021, SSI Research cho rằng giá đường vẫn còn dư địa tăng khi nhu cầu toàn cầu đang phục hồi mạnh mẽ trong các tháng sắp tới.

Đường là thực phẩm thiết yếu và nhu cầu đối với mặt hàng này ít nhạy cảm với dịch Covid-19, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam vẫn thiếu hụt nghiêm trọng nguồn cung đường, khi đường sản xuất trong nước dự kiến niên vụ 2020/2021 chỉ đạt 600 nghìn tấn, giảm 34% so với năm trước, theo ước tính mới nhất của VSSA.

SSI Research ước tính nhu cầu tiêu thụ đường trong nước vẫn ổn định với mức tăng trưởng khoảng 3- 5%/năm và đạt mức 2,2 triệu tấn trong năm 2021. Do vậy, nguồn cung trong nước hiện tại chỉ đáp ứng được gần 30% nhu cầu. Phần còn lại sẽ được bù đắp bởi đường luyện ngoài vụ từ đường thô nhập khẩu trong đó đường lậu được kỳ vọng giảm nhưng vẫn tiếp diễn và đường nhập khẩu chính ngạch chịu thuế.

Cùng với kỳ vọng đường lậu được kiểm soát, nguồn cung đường trong nước thiếu hụt sẽ hỗ trợ giá đường nội địa tiếp tục tăng mạnh, hỗ trợ các nhà sản xuất đường gia tăng biên lợi nhuận gộp và cải thiện lợi nhuận.

SSI Research cho rằng triển vọng năm 2021 của ngành đường còn phụ thuộc nhiều vào việc áp dụng thuế thự vệ và thuế chống bán phá giá.

Bộ Công Thương sau quá trình điều tra đã đưa ra quyết định áp dụng tạm thời mức thuế tự vệ và thuế chống bán phá giá ở mức 48,88% với đường tinh luyện và 33,88% với đường thô nhập khẩu từ Thái Lan, có hiệu lực trong vòng 120 ngày kể từ ngày 17/02/2021, và có khả năng áp dụng hồi tố 90 ngày (trước ngày 17/02/2021) trong trường hợp kết luận cuối cùng của Cơ quan điều tra xác định có thiệt hại đáng kể hoặc có đe doạ gây ra thiệt hại đáng kể cho ngành sản xuất trong nước.

Với mức thuế tự vệ tạm thời, SSI Research đánh giá lượng tồn kho giá thấp nhập khẩu từ Thái Lan từ cuối 2020 sẽ được bán ra mạnh ra thị trường trong quý 1/2021 và cạnh tranh về giá bán với đường nội địa trong ngắn hạn.

Tuy nhiên, đường nội địa vẫn còn dư địa để tăng trưởng từ mức giá hiện tại do giá đường nội địa của Việt Nam đang thấp hơn so với các nước trong khu vực từ 30-40%; chi phí nhập khẩu chính ngạch sẽ tăng khoảng 4.000-4.500 đồng/kg đối với đường RS/RE khi mức thuế 48,88% được áp dụng và hiện tại đang là thời điểm chính vụ nên nguồn cung chưa bị thiếu hụt rõ rệt.

SSI Research cho rằng giá đường có thể lên tới 17.000 đồng/kg, tiệm cận với mức giá đường nội địa của các quốc gia trong khu vực trong thời gian tới, đặc biệt là thời điểm giữa năm khi các nhà máy kết thúc vụ ép mía. Giá mua mía tại ruộng của các nhà máy cũng đã tăng khoảng 15-20% so với giá mua mía niên vụ trước.

Mặt khác, SSI Research cũng lưu ý thời gian áp thuế tự vệ và thuế chống bán phá giá không đủ dài sẽ ảnh hưởng đến giá đường, mức thuế tự vệ cao có thể gây rủi ro đường lậu quay trở lại. Bên cạnh đó, dịch Covid-19 tiếp tục diễn biến nghiêm trọng, gây ảnh hưởng tới giá hàng hoá thế giới và khiến giá đường giảm mạnh, giá đường trong nước cũng sẽ bị ảnh hưởng khiến biên lợi nhuận của các nhà sản xuất bị co lại. Ngoài ra, việc trồng mía vụ 2021/2022 cũng phụ thuộc nhiều vào thời tiết.