Nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới vừa công bố kế hoạch phát triển 5 năm giai đoạn 2026–2030, trong đó ngành sản xuất xe điện lần đầu tiên sau hơn một thập kỷ không còn nằm trong danh mục các ngành công nghiệp chiến lược.

Trong kế hoạch 5 năm lần thứ 15, giai đoạn 2026-2030 được Bắc Kinh công bố hôm 28/10, danh mục các ngành công nghiệp chiến lược, xe năng lượng mới (NEV) bị loại, nhường chỗ cho công nghệ lượng tử, sản xuất sinh học, năng lượng hydro và hạt nhân.

NEV gồm xe điện (EV), hybrid cắm sạc và xe chạy pin nhiên liệu hydro (FCEV). Với kế hoạch mới, lần đầu tiên ngành công nghiệp xe điện bị loại khỏi kế hoạch 5 năm sau hơn một thập kỷ.

Reuters dẫn ý kiến của giới phân tích nhận định đây là tín hiệu Bắc Kinh sẵn sàng ngưng trợ cấp xe điện, sau nhiều năm chi hàng tỷ USD giúp đất nước tỷ dân vươn lên dẫn đầu thị trường và chuỗi cung ứng xe điện toàn cầu, với những tên tuổi hàng đầu như BYD.

Kể từ khi Bắc Kinh thúc đẩy ngành này vào năm 2009, nhiều thành phố vốn không có tiếng trong ngành vận tải, như Hợp Phì và Tây An, trở thành trung tâm sản xuất xe điện.

Đến tháng 7/2024, NEV chiếm hơn 50% tổng doanh số ôtô tại Trung Quốc, vượt hơn 10 năm so với mục tiêu các nhà hoạch định chính sách đặt ra ban đầu. Tuy nhiên, ngành xe điện Trung Quốc đang lâm vào tình trạng dư thừa công suất và cạnh tranh khốc liệt về giá cả. Thị trường nội địa phát triển tới mức bão hòa với hàng chục thương hiệu xe điện, trong bối cảnh áp lực giảm phát kéo dài. Theo công ty nghiên cứu Jato Dynamics, 93 trong số 169 nhà sản xuất ô tô đang hoạt động tại Trung Quốc có thị phần dưới 0,1%.

Trong khi đó, trên thị trường nước ngoài, hoạt động xuất khẩu gặp nhiều bất ổn do Trung Quốc phải ứng phó căng thẳng thương mại với phương Tây.

Giới phân tích đồng tình rằng động thái loại xe điện khỏi kế hoạch 5 năm này là bằng chứng cho thấy Bắc Kinh coi ngành này đã trưởng thành, không còn cần trợ cấp.

Các nhà phân tích cho rằng việc này không nên được coi là dấu hiệu cho thấy ngành công nghiệp xe điện không còn được ưa chuộng. Nhưng sự thay đổi chính thức này có nghĩa là các nhà sản xuất ô tô cần phải đối mặt với thực tế rằng tương lai của họ có thể sẽ được quyết định bởi sự cạnh tranh trên thị trường. Trong nửa đầu năm nay, 11/17 nhà sản xuất ô tô Trung Quốc niêm yết trên sàn chứng khoán đã có lãi.

Cui Dongshu, Tổng thư ký Hiệp hội Ô tô Du lịch Trung Quốc, cho biết kế hoạch này cho thấy các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc sẽ thực hiện các biện pháp có mục tiêu hơn so với cách tiếp cận rộng rãi trước đây, nhằm giảm dần sự hỗ trợ của chính phủ cho ngành công nghiệp này.

Ông cho biết họ sẽ thúc đẩy các nhà sản xuất xe điện tập trung hơn vào việc cung cấp các sản phẩm sáng tạo hơn và hạn chế sản xuất các loại xe chất lượng thấp.