Xuất khẩu thép của Trung Quốc đang tăng mạnh do các nhà sản xuất thép Trung Quốc đẩy mạnh xuất khẩu trong bối cảnh nhu cầu trong nước giảm, khiến một số nước cân nhắc áp thuế chống bán phá giá.

Trong 6 tháng đầu năm 2024, Trung Quốc đã xuất khẩu 53 triệu tấn thép, tăng 24% so với cùng kỳ năm trước, dự kiến tổng lượng xuất khẩu cả năm 2024 có thể đạt mức cao kỷ lục là 110 triệu tấn bằng mức năm 2015.

Hàng tồn kho tại các nhà sản xuất thép nhiều hơn tại các công ty kinh doanh. Tồn kho thép đến khoảng năm 2020 gần như ở mức bình thường, nhưng hiện nay các công ty sản xuất đã tồn kho thêm khoảng 4 triệu tấn. Các công ty đang chuyển sang xuất khẩu khi hàng tồn kho tăng cao trong bối cảnh nhu cầu trong nước suy yếu.

Giá thép cuộn cán nóng tại thị trường Đông Nam Á đã giảm mạnh từ khoảng 700 - 900 USD/tấn (bao gồm cước phí vận chuyển) trong năm 2021 đến giữa năm 2022 xuống khoảng 510 - 520 USD/tấn do xuất khẩu từ Trung Quốc tăng mạnh.

Giá hợp đồng tương lai thép cuộn cán nóng trên Sàn giao dịch hàng hóa Chicago cũng đã giảm mạnh từ hơn 1.000 USD vào cuối năm 2023 xuống còn khoảng 660 USD/tấn.

Xuất khẩu của các nhà sản xuất thép lớn của Nhật Bản cũng đang bị ảnh hưởng bởi xu hướng giảm này. Công ty Nippon Steel cho biết: Giá thép xuất khẩu giảm chủ yếu do dòng sản phẩm Trung Quốc tràn vào sẽ kéo lợi nhuận kinh doanh trong năm 2024 của công ty giảm 90 tỷ yên (573 triệu USD) so với năm 2023.

Ông Tadashi Imai - Chủ tịch Công ty Nippon Steel cho biết: Chúng tôi phải tiếp tục chiến lược của mình với giả định rằng sản lượng thép của Trung Quốc sẽ tiếp tục tăng và gây khó khăn cho chúng tôi”.

Trung Quốc - Với tư cách là nước sản xuất thép lớn nhất thế giới – chiếm hơn một nửa trong số 1,89 tỷ tấn thép của thế giới vào năm 2023 – nếu nhu cầu trong nước giảm, công suất dư thừa của nước này có thể làm gián đoạn thị trường toàn cầu.

Vào lần gần đây nhất khi xuất khẩu thép của Trung Quốc tăng mạnh, các nhà chức trách đã thảo luận về việc cắt giảm công suất dư thừa tại hội nghị thượng đỉnh G7 và G20 vào năm 2016, dẫn đến việc thành lập Diễn đàn toàn cầu về năng lực dư thừa thép (GFSEC).

Trung Quốc sau đó đã rút khỏi GFSEC vào năm 2019. Năng lực sản xuất thép của Trung Quốc sau khi giảm từ năm 2016 đến 2018, đã bắt đầu tăng trở lại từ năm 2019.

Lợi nhuận của các nhà sản xuất thép Trung Quốc cũng đang giảm. Theo Sumitomo Corporation Global Research (SCGR), chính phủ Trung Quốc đã tiến hành khảo sát các nhà sản xuất và công ty thương mại thép trong nước vào tháng 4/2024 và công bố chiến dịch toàn quốc nhằm hạn chế sản xuất thép thô.

Trong khi đó, mối quan tâm đặc biệt của các công ty thép ở các nước phát triển là xuất khẩu thép tấm chất lượng cao của Trung Quốc tăng. Xuất khẩu thép thanh cho mục đích xây dựng vượt 30 triệu tấn vào năm 2015, nhưng đã giảm xuống dưới 6 triệu tấn vào năm 2023.

Xuất khẩu thép tấm cán nóng của Trung Quốc - vốn được sử dụng rộng rãi trong sản xuất - đã đạt gần 12 triệu tấn chỉ trong 5 tháng đầu năm 2024, trong khi năm 2023 chỉ đạt hơn 20 triệu tấn.

Số vụ điều tra chống bán phá giá trên toàn thế giới đã tăng từ 5 vụ vào năm 2023 - 3 trong số đó liên quan đến sản phẩm của Trung Quốc - lên 14 vụ được tiến hành trong 7 tháng đầu năm nay, trong đó có 10 vụ liên quan đến Trung Quốc, nhưng số lượng các cuộc điều tra vẫn còn thấp so với 39 vụ vào năm 2015 và năm 2016. Các chuyên gia cho rằng các nước đang phát triển phụ thuộc vào Trung Quốc không muốn đẩy mối quan hệ lên căng thẳng bằng cách tiến hành các cuộc điều tra như vậy.

Ông Toru Nishihama – Giám đốc Viện nghiên cứu Dai-ichi Life cho biết: Trung Quốc đang chuyển cơ sở sản xuất xe điện và các sản phẩm khác ra nước ngoài, đồng thời tăng xuất khẩu thép và phụ tùng sang những nơi đó.

Chính phủ Trung Quốc đang thúc đẩy chiến lược " sản xuất hàng hóa chất lượng cao" mở rộng đầu tư vào sản xuất tiên tiến như xe điện và trí tuệ nhân tạo, đồng thời các công ty thép lớn đang nhanh chóng tăng cường năng lực sản xuất tấm thép điện dùng trong động cơ điện.

Nếu sản xuất trong nước dư thừa lớn, Trung Quốc có thể hạ giá đồng nhân dân tệ để thúc đẩy xuất khẩu nhằm kích thích nền kinh tế. Việc xung đột thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ ngày càng gia tăng là điều không thể tránh khỏi, đặc biệt là trong bối cảnh cuộc bầu cử tổng thống Mỹ sắp diễn ra.