Đối với một đất nước từ lâu luôn đảm bảo vai trò là một nhân tố toàn cầu đáng tin cậy và có trách nhiệm, sự bùng phát dịch bệnh Covid-19 cũng như tác động tối thiểu của cuộc khủng hoảng này đối với Việt Nam đã mang đến những cơ hội mới mà các nhà phân tích cho rằng Việt Nam đang nắm chắc trong tay.

Giáo sư Carl Thayer tại Đại học New South Wales ở Australia, đồng thời là chuyên gia nghiên cứu về Việt Nam cho biết, Việt Nam đã nhanh chóng ghi tên mình vào “phiên bản ngoại giao thời Covid-19”, một bước đi mà Trung Quốc cùng nhiều quốc gia khác đang triển khai để đạt được hiệu quả chiến lược.

Thời gian gần đây, Việt Nam đã tăng cường sản xuất thiết bị y tế và hỗ trợ cho Italy, Tây Ban Nha, Pháp, Đức và Anh. Đây là nhóm 5 quốc gia đang phải vật lộn để đối phó với dịch bệnh nhưng cũng là những nước đã đàm phán các thỏa thuận đối tác chiến lược với Việt Nam, giáo sư Thayer lưu ý.

Hồi đầu tháng 4, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã bày tỏ sự cảm ơn “bạn bè của chúng tôi tại Việt Nam” trong một bài viết đăng trên Twitter, sau khi Mỹ tiếp nhận 450.000 bộ quần áo bảo hộ được sản xuất tại các nhà máy ở Việt Nam, do công ty DuPont và FedEx của Mỹ đồng sở hữu và vận hành.

Việt Nam cũng hỗ trợ khẩu trang, nước rửa tay khô và các vật tư y tế chống Covid-19 cho các cơ quan y tế tại những nước láng giềng như Campuchia và Lào.

“Đại dịch Covid-19 là cơ hội tuyệt vời cho Việt Nam để tăng cường sức mạnh mềm, vì nó giúp truyền bá tình đoàn kết và sự hào phóng của Việt Nam với cộng đồng quốc tế”, giáo sư Alexander Vuving, Trung tâm nghiên cứu an ninh châu Á - Thái Bình Dương của Mỹ nhận xét.

Ông Derek Grossman, chuyên gia phân tích quốc phòng cao cấp thuộc tập đoàn RAND Corporation có trụ sở tại Washington đánh giá, biện pháp đối phó với dịch bệnh của Việt Nam cũng như chính sách ngoại giao mà nước này thực hiện trong giai đoạn khủng hoảng sẽ “giúp Việt Nam chứng minh giá trị của mình với thế giới”.

Điều này đã trở nên rõ ràng trong một số lĩnh vực trước khi dịch bệnh xảy ra. Cây bút David Hutt của Asia Times cho rằng, Việt Nam là một trong số ít những quốc gia được hưởng lợi từ cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung khi các công ty đa quốc gia chuyển nhà máy của họ ra khỏi Trung Quốc tới các nước khác để tránh đòn thuế quan của Mỹ.

1. Cơ hội mới về kinh tế
3. Ngân hàng đầu tư của Nhật Bản Nomura đánh giá, Việt Nam, với mức tăng trưởng kinh tế 8% trong năm 2019 sẽ có được lợi thế từ sự thay đổi chuỗi cung ứng. Nhiều nhà phân tích cho rằng Việt Nam sẽ nhận được “phần lớn nhất” của làn sóng thứ 2 di dời nhà máy sản xuất do ảnh hưởng của đại dịch và tâm lý phản đối Trung Quốc ở phương Tây, được thúc đẩy bởi nhận thức cho rằng Trung Quốc phải chịu trách nhiệm chính cho sự bùng phát của dịch bệnh.

Các chính trị gia ở Mỹ, Nhật Bản và một số nước châu Âu hiện giờ đã công khai nói về sự cần thiết của việc “tách rời” khỏi nền kinh tế Trung Quốc, trong đó phá vỡ sự phụ thuộc vào một nguồn cung duy nhất từ nước ngoài đối với các mặt hàng nhập khẩu thiết yếu như vật tư y tế.

“Việt Nam sẽ là bên thụ hưởng lớn từ sự đa dạng hóa này vì Việt Nam đã cho thấy sự thân thiện trong khi vẫn đảm bảo mang lại hiệu quả về kinh tế đối với các công ty của phương Tây. Trong nhiều trường hợp, Việt Nam sẽ là sự lựa chọn đầu tiên khi họ tìm kiểm một đối tác đáng tin cậy”, chuyên gia Vuving đánh giá. Và đây là thời cơ không thể tốt hơn cho Việt Nam.

Theo dự báo của Ngân hàng Thế giới, trong trường hợp dịch bệnh Covid-19 diễn biến xấu nhất, Tổng sản phẩm Quốc nội (GDP) của Việt Nam sẽ giảm xuống 1,5% trong năm 2020, giảm đáng kể từ mức trung bình 7% trong những năm gần đây. Mặc dù điều này sẽ đánh dấu mức tăng trưởng thấp nhất của Việt Nam trong nhiều thập kỷ, nhưng nó vẫn cao hơn nhiều so với hầu hết các nước láng giềng ở Đông Nam Á, trong đó có Thái Lan với dự báo tăng trưởng âm 5,3% trong năm 2020.

Các nhà đầu tư đã thấy rõ sự khác biệt, khi thị trường chứng khoán Việt Nam nổi lên là lĩnh vực sinh lời nhất trong khu vực trong năm 2020, trong khi các thị trường chứng khoán khác lao đao với những dự báo về thiệt hại kinh tế do Covid-19. Bloomberg cho biết, sau sự sụt giảm chưa từng có trong gần 20 năm qua hồi tháng 3/2020, thị trường chứng khoán Việt Nam được nhận định đang hồi sinh, khi các nhà đầu tư tin tưởng vào phản ứng với dịch bệnh Covid-19 của Chính phủ.

Theo nhận định của một số chuyên gia, nền kinh tế Việt Nam có thể phục hồi nhanh hơn các quốc gia Đông Nam Á khác trong năm 2021, đặc biệt nếu Mỹ, Nhật Bản và nhiều nước EU di chuyển hàng loạt chuỗi cung ứng ra khỏi Trung Quốc và lựa chọn điểm đến là Việt Nam.

Cuộc khủng hoảng Covid-19 cũng diễn ra vào thời điểm ngoại giao quan trọng đối với Việt Nam. Năm 2020, Việt Nam chính thức đảm nhận vai trò Chủ tịch luân phiên ASEAN, đồng thời là Ủy viên không thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc. Với 2 vai trò quan trọng này, Việt Nam đã thể hiện là một quốc gia tích cực, có trách nhiệm với ASEAN và cộng đồng quốc tế. Ngày 14/4, Việt Nam đã chủ trì Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN về ứng phó với dịch bệnh Covid-19 theo hình thức trực tuyến, trong bối cảnh số ca mắc mới Covid-19 liên tục gia tăng tại các nước thành viên trong khối, trong đó có Indonesia, Singapore và Philippines.

“Trong thời khắc nghiệt ngã này, sự đoàn kết của cộng đồng ASEAN tỏa sáng như ngọn hải đăng trong bóng tối”, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh trong bài phát biểu khai mạc hội nghị.

Đã có dự đoán trong giới ngoại giao cho rằng nhiệm kỳ của Việt Nam với tư cách là Chủ tịch luân phiên của ASEAN có thể được kéo dài đến năm 2021 do sự gián đoạn gây ra bởi đại dịch Covid-19. Nếu dự đoán này đúng thì điều đó sẽ cho phép Việt Nam có thời gian xây dựng sự đồng thuận trong khu vực về hai vấn đề lớn là thúc đẩy Bộ Quy tắc ứng xử (COC) ở Biển Đông và một thỏa thuận về quản lý tài nguyên nước trên sông Mekong.

Cả hai vấn đề gai góc này đã khiến nhiều nước thành viên của ASEAN bất đồng với Trung Quốc. Hồi đầu tháng 4, tàu hải cảnh Trung Quốc đã đâm chìm tàu cá của ngư dân Việt Nam ở khu vực quần đảo Hoàng Sa. Bộ Ngoại giao Philippines ra thông cáo bày tỏ sự đoàn kết với Việt Nam và lấy làm quan ngại về vụ việc. Trong khi đó, một báo cáo do nhà khí hậu học người Mỹ công bố trong tuần này, sử dụng hình ảnh vệ tinh cho thấy các đập Trung Quốc đã giữ lại một lượng nước lớn ở thượng nguồn sông Mekong gây hạn hán nghiêm trọng ở phần hạ lưu chảy qua Việt Nam, Campuchia, Lào và Thái Lan.

Tác giả David Hutt cho rằng, để thành công trong việc giải quyết những vấn đề nói trên, Việt Nam sẽ cần có sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế rộng lớn hơn. Ngoại giao của Việt Nam trong những năm gần đây đã giúp quốc gia này có thêm nhiều bạn bè và đồng minh./.