Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – EU (EVFTA), có hiệu lực từ tháng 8/2020, đã tạo cú hích quan trọng cho xuất khẩu cà phê Việt Nam sang EU. Theo số liệu từ Cục Hải quan Việt Nam, từ kim ngạch chỉ 64 triệuUSD vào tháng 8/2020, xuất khẩu cà phê của Việt Nam sang EU đã tăng gấp 7,2 lần, đạt đỉnh 466 triệu USD vào tháng 3/2025.
Trong 5 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu cà phê sang EU đạt hơn 368.000 tấn, trị giá 2,106 tỷUSD, tăng 12% về lượng và 88,7% về giá trị so với cùng kỳ năm 2024. Tỷ trọng xuất khẩu cà phê sang EU chiếm 44% tổng kim ngạch xuất khẩu cà phê cả nước, tăng mạnh so với mức 39% của năm ngoái, cho thấy thị phần EU tiếp tục mở rộng nhờ ưu đãi thuế quan từ EVFTA.
Riêng trong tháng 5/2025, xuất khẩu cà phê của Việt Nam sang EU đạt 65.412 tấn, trị giá hơn 366,7 triệu USD; giảm 13,45% về lượng và giảm 14,5% về giá trị so với tháng trước đó; song so với cùng kỳ năm ngoái vẫn tăng 140% về lượng và tăng 222% về giá trị.
Chuyển dịch cơ cấu và mở rộng thị trường EU
EVFTA không chỉ giúp gia tăng kim ngạch mà còn tạo điều kiện để chuyển dịch cơ cấu mặt hàng xuất khẩu. Loại cà phê xuất khẩu chủ lực là cà phê chưa rang, chưa khử caffein đạt 341 triệu USD trong tháng 5/2025, chiếm 91% kim ngạch cà phê sang EU và tăng 270% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong 5 tháng đầu năm, xuất khẩu loại cà phê này đạt 1,922 tỷ, tăng mạnh nhờ EVFTA.
Các thị trường trọng điểm như Đức, Ý, Tây Ban Nha tiếp tục dẫn đầu nhập khẩu, trong khi một số thị trường mới như Thụy Điển, Latvia cũng ghi nhận mức tăng đột biến, phản ánh xu hướng mở rộng thâm nhập nhờ ưu đãi thuế và chi phí cạnh tranh hơn.
Xuất khẩu cà phê của Việt Nam sang EU- chi tiết đến các thị trường thành viên trong 5 tháng đầu năm 2025
Đơn vị: USD
Nguồn: Tính toán từ số liệu của Cục Hải quan Việt Nam
Lợi thế cạnh tranh rõ rệt so với đối thủ ngoài EU
Nhiều dòng thuế cà phê (gồm cả chiết xuất, tinh chất – HS 2101) đã được giảm về 0%, tạo lợi thế lớn cho Việt Nam so với các đối thủ chưa có FTA với EU như Brazil hay Colombia. Điều này giúp cà phê Việt Nam (đặc biệt là Robusta) tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường EU, vốn nhạy cảm với giá và có xu hướng tiêu dùng mạnh với các dòng cà phê rang xay, hòa tan.
Những thách thức mới sau EVFTA
Bên cạnh lợi thế, xuất khẩu cà phê sang EU cũng đối mặt với các yêu cầu mới:
• Quy định chống phá rừng (EUDR) sắp có hiệu lực, buộc doanh nghiệp phải truy xuất nguồn gốc rõ ràng.
• Áp lực cạnh tranh từ các nhà sản xuất nội khối EU trong mảng cà phê chiết xuất (Đức, Tây Ban Nha).
• Biến động tỷ giá EUR/VND và chi phí logistics ảnh hưởng lợi nhuận.
Xu hướng và tiềm năng thị trường EU
EU tiêu thụ khoảng 2,5–3 triệu tấn cà phê/năm, nhu cầu tăng ở các dòng sản phẩm giá trị gia tăng như cà phê hữu cơ, bền vững, chiết xuất….
Từ 2020–2024, nhập khẩu cà phê chiết xuất của EU tăng mạnh, Việt Nam tăng trưởng gần 300%, từ vị trí thứ 13 vươn lên thứ 6 trong nhóm cung cấp chính.
Giải pháp phát huy hiệu quả EVFTA
• Chủ động thích ứng EUDR, tăng tỷ lệ cà phê đạt chứng nhận (Rainforest, UTZ, 4C…).
• Đầu tư chế biến sâu, đẩy mạnh xuất khẩu cà phê hòa tan, chiết xuất.
• Xây dựng thương hiệu quốc gia, kết nối hệ thống phân phối hiện đại tại EU.
Nguồn:Vinanet/VITIC