Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) và các nước sản xuất dầu hàng đầu thế giới dự kiến cắt giảm sản lượng nhằm đẩy giá dầu tăng trong cuộc gặp vào tuần tới.
Tuy nhiên, trong điều kiện kinh tế khó khăn, Arab Saudi có thể sẽ phải chịu tình trạng giá dầu xuống thấp hơn nữa. Động thái này góp phần khiến Mỹ, đồng minh chủ chốt của Arab Saudi, hài lòng trong bối cảnh Riyadh đang rất cần đồng minh.
Giá dầu WTI hiện giao dịch ở mức 51 USD/ thùng, từng chạm đỉnh 76 USD/thùng hồi đầu tháng 10. Giá dầu Brent giảm xuống còn 60 USD/thùng so với mức đỉnh 86 USD/thùng.
“Nếu giá dầu Brent giảm còn 40 USD – 50 USD/thùng, ngay lập tức, sự cân bằng trong cán cân thanh toán sẽ biến mất”, Capital Economics cho biết trong báo cáo về các tác động của khủng hoảng kinh tế ở các nước vùng Vịnh. “Các nước này vẫn đang nằm trong giai đoạn khó khăn”.
Thậm chí, giá dầu có thể giảm xuống còn 30 USD/thùng. Arab Saudi vẫn có khả năng bù đắp chênh lệch kim ngạch xuất khẩu và nhập khẩu “nhờ khoản dự trữ ngoại hối trong hơn một thập kỷ”.
Tuy nhiên, mức giảm này sẽ gây áp lực tác động lên ngân sách. Các nhà phân tích ước tính, ngân sách của chính phủ Arab Saudi cho năm 2018 dựa trên một mức giá “bảo thủ” từ 50 USD – 55 USD/thùng. Vào năm 2015, chi phí bơm một thùng dầu ở Arab Saudi không đến 10 USD, và dường như không thay đổi nhiều kể từ đó.
Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế, Arab Saudi kỳ vọng mức giá cao hơn để thúc đẩy nền kinh tế, vốn đã bị thu hẹp quy mô từ năm 2017. Nền kinh tế của Arab Saudi dự kiến tăng trưởng hơn 2% trong năm nay.
Arab Saudi trong năm 2017 đã quyết định hoãn mục tiêu cân bằng ngân sách vào năm 2020 sang năm 2023 do nước này muốn thúc đẩy chi tiêu, khuyến khích tăng trưởng. Nhờ giá dầu tăng cao vào 9 tháng đầu năm nay, thâm hụt năm 2018 đã thấp hơn mục tiêu 5% GDP.
Lần cuối cùng giá dầu thế giới giảm sâu là vào năm 2014 và 2015, Arab Saudi buộc phải cân nhắc lại về các khoản tài chính. Thâm hụt ngân sách tăng kỷ lục 100 tỷ USD trong năm 2015 (tương đương 15% GDP). Tại thời điểm đó, Quỹ Tiền tệ Quốc tế cảnh báo một số nước vùng Vịnh, bao gồm Arab Saudi, có thể cạn kiệt ngân sách trong 5 năm tiếp nếu giá dầu vẫn giữ ở mức thấp như vậy.
Điều này thúc đẩy Arab Saudi cắt giảm trợ cấp, áp dụng thuế bán hàng, đồng thời, phát hành trái phiếu 3 lần trong chưa đầy một năm, huy động hàng tỷ USD để cân bằng ngân sách. Quốc gia này cũng triển khai chương trình cải cách Vision 2030, một sáng kiến của Thái tử Mohammed bin Salman, nhằm giúp nền kinh tế bớt phụ thuộc vào dầu mỏ.
Các nhà phân tích cho rằng Arab Saudi cần triển khai một số chính sách “thắt lưng buộc bụng” nếu giá dầu vẫn ở mức thấp cho đến năm 2019. Arab Saudi có thể không phải dùng đến những biện pháp cực đoan trừ khi giá dầu giảm sâu hơn.
“Giá dầu thấp khiến việc cải cách tài chính và cấu trúc trở nên cấp bách hơn”, David Butter, Viện nghiên cứu Quốc tế Hoàng gia Anh về chương trình ở Trung Đông và Bắc Phi cho biết.
“Giá dầu thấp sẽ tiếp tục gây khó khăn cho chính phủ trong việc hỗ trợ công chức và thúc đẩy cải cách về trợ cấp”.
Bất chấp những nỗ lực đa dạng hóa nền kinh tế, dầu mỏ vẫn chiếm khoảng 70% doanh thu chính phủ, ngành năng lượng chiếm 40% nền kinh tế Arab Saudi.
Đầu tháng 11, trong khi giá dầu vẫn liên tục giảm, Arab Saudi thông báo sẽ cắt giảm sản lượng dầu 500.000 thùng/ngày trong tháng 12. Arab Saudi có thể nhất trí với các quốc gia khác trong việc giảm sản lượng 1 triệu thùng/ngày.
Theo thông tin không chính thức, OPEC và Nga có thể đồng thuận với mức cắt giảm lớn hơn tại cuộc họp ở Vienna, Áo, đầu tháng 12. Tất nhiên, đây là điều Trump không hề muốn.
Tuần trước, Trump đã đăng lên Twitter “Cảm ơn Arab Saudi”vì đã giữ mức giá thấp, “nhưng hãy xuống thấp hơn nữa”.
Dòng trạng thái này được đăng một ngày sau khi Trump ra hiệu sẽ không đáp trả mạnh mẽ Arab Saudi trong vụsát hại nhà báo tờ Washington Post, Jamal Khashoggi.
Trump có thể thuyết phục bin Salman và Tổng thống Nga Vladimir Putin giữ giá dầu thấp tại Hội nghị thượng định G20 ở Buenos Aires, Argentina, vào cuối tuần này.
"Có nhiều yếu tố cần xét đến khi cân nhắc vấn đề chính trị, do áp lực từ Tổng thống Trump và vụ sát hại Khashoggi", Bjornar Tonhaugen, lãnh đạo bộ phận thị trường dầu mỏ tại Rystad Energy, cho biết. “Nhiều khả năng Arab Saudi sẽ cố gắng thuyết phục các bộ trưởng OPEC giảm sản lượng nhưng đây sẽ là lần thương lượng thách thức nhất trong suốt một thời gian dài”.
Nguồn: Châu Anh/Người đồng hành