1. Tác động về thương mại hàng hóa
Về cán cân xuất nhập khẩu: Từ năm 2020 đến nay, thương mại Việt Nam – EU luôn duy trì trạng thái xuất siêu, trong đó mức thặng dư có xu hướng gia tăng rõ nét sau khi EVFTA có hiệu lực. Việc EU từng bước thực hiện lộ trình cắt giảm thuế quan theo cam kết, cùng với nỗ lực cải thiện năng lực đáp ứng quy tắc xuất xứ và tiêu chuẩn thị trường của doanh nghiệp Việt Nam, đã tạo điều kiện để xuất khẩu sang EU tăng trưởng nhanh hơn so với nhập khẩu.
Thực tế trong 11 tháng năm 2025 cho thấy xu hướng này tiếp tục được duy trì ổn định. Tổng kim ngạch thương mại hai chiều Việt Nam – EU đạt khoảng 66,78 tỷ USD, trong đó kim ngạch xuất khẩu đạt 51,16 tỷ USD và kim ngạch nhập khẩu đạt 15,62 tỷ USD, giúp Việt Nam tiếp tục giữ mức xuất siêu lớn và ổn định với thị trường EU. Diễn biến này phản ánh hiệu quả tích lũy của quá trình thực thi EVFTA trong việc tạo lập môi trường thương mại ổn định, có tính dự báo cho doanh nghiệp hai bên.
Về xuất khẩu và nhập khẩu: Giai đoạn 2020–2025, xuất khẩu của Việt Nam sang EU nhìn chung duy trì xu hướng tăng trưởng tích cực, dù chịu tác động đan xen của các yếu tố kinh tế vĩ mô và chu kỳ nhập khẩu tại thị trường EU. Sau giai đoạn tăng trưởng mạnh ngay sau khi EVFTA có hiệu lực, hoạt động xuất khẩu sang EU có thời điểm điều chỉnh do nhu cầu tiêu dùng suy giảm, song nhanh chóng phục hồi khi các điều kiện thị trường dần cải thiện.
Trong 11 tháng năm 2025, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang EU tăng 7,92% so với cùng kỳ năm 2024, cho thấy xuất khẩu vẫn duy trì được đà tăng trưởng khá trong bối cảnh kinh tế EU phục hồi chậm và còn tiềm ẩn nhiều rủi ro. Riêng trong tháng 11/2025, kim ngạch xuất khẩu đạt khoảng 4,66 tỷ USD, giảm nhẹ so với tháng trước nhưng tăng so với cùng kỳ năm 2024, phản ánh xu hướng ổn định theo năm của hoạt động xuất khẩu sang EU.
Ở chiều nhập khẩu, kim ngạch nhập khẩu từ EU tăng với tốc độ thấp hơn xuất khẩu và chủ yếu tập trung vào các nhóm hàng có hàm lượng công nghệ cao như máy móc, thiết bị, linh kiện, dược phẩm và nguyên phụ liệu sản xuất. Xu hướng này cho thấy EVFTA không chỉ thúc đẩy xuất khẩu mà còn góp phần hỗ trợ nâng cao năng lực sản xuất trong nước, phục vụ quá trình tái cơ cấu và nâng cao chất lượng tăng trưởng.
Về cơ cấu thị trường
So với thời điểm năm 2020, cơ cấu thị trường xuất khẩu của Việt Nam trong khối EU có sự điều chỉnh theo hướng tập trung hơn vào các thị trường chủ lực, đồng thời mở rộng dần sang các thị trường có quy mô vừa và nhỏ. Các đối tác truyền thống như Hà Lan, Đức, Ý và Pháp tiếp tục chiếm tỷ trọng lớn trong tổng kim ngạch xuất khẩu sang EU và giữ vai trò dẫn dắt tăng trưởng.
Trong 11 tháng năm 2025, Hà Lan tiếp tục là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam trong khối EVFTA, chiếm gần 24% tổng kim ngạch xuất khẩu. Đức duy trì vai trò là thị trường trọng điểm với mức tăng trưởng cao, trong khi Ý, Pháp và Tây Ban Nha giữ được quy mô xuất khẩu tương đối ổn định. Bên cạnh đó, một số thị trường có quy mô trung bình và nhỏ ghi nhận mức tăng trưởng cao so với cùng kỳ, cho thấy cơ cấu thị trường xuất khẩu sang EU tiếp tục được mở rộng và đa dạng hóa.
Ngược lại, một số thị trường ghi nhận mức giảm kim ngạch xuất khẩu, phản ánh sự phân hóa về nhu cầu tiêu dùng và điều kiện kinh tế giữa các quốc gia thành viên EU trong bối cảnh phục hồi không đồng đều.
Về cơ cấu sản phẩm
Cơ cấu sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam sang EU giai đoạn từ năm 2020 đến nay tiếp tục chuyển dịch theo hướng tích cực, phù hợp với yêu cầu thị trường và định hướng nâng cao giá trị gia tăng. Các nhóm hàng công nghiệp chế biến – chế tạo như máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện; điện thoại và linh kiện; máy móc, thiết bị; dệt may và giày dép tiếp tục chiếm tỷ trọng lớn trong tổng kim ngạch xuất khẩu sang EU.
Bên cạnh đó, nhóm hàng nông – thủy sản duy trì mức tăng trưởng khá nhờ đáp ứng ngày càng tốt hơn các yêu cầu về chất lượng, an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc của thị trường EU. Diễn biến này cho thấy EVFTA đã góp phần thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu hàng hóa xuất khẩu theo hướng nâng cao chất lượng, phù hợp với xu hướng phát triển bền vững của thị trường EU.
2. Tác động đối với hoạt động xúc tiến thương mại
Trong khuôn khổ thực thi EVFTA, các hoạt động xúc tiến thương mại giữa Việt Nam và EU được triển khai ngày càng đa dạng và thực chất hơn. Hoạt động xúc tiến không chỉ tập trung vào mở rộng thị trường mà còn gắn với việc cung cấp thông tin, hỗ trợ doanh nghiệp đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật, quy định mới của EU liên quan đến phát triển bền vững, chuỗi cung ứng và chuyển đổi xanh.
Trong năm 2025, các hoạt động kết nối doanh nghiệp, hội thảo chuyên đề và chương trình xúc tiến thương mại được duy trì thường xuyên, góp phần hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam nâng cao khả năng tiếp cận thị trường EU và tận dụng hiệu quả hơn các ưu đãi từ EVFTA. Xu hướng xúc tiến thương mại theo chiều sâu tiếp tục được củng cố, phù hợp với yêu cầu và định hướng hợp tác kinh tế Việt Nam – EU trong giai đoạn tới.
Đánh giá chung
Nhìn chung, giai đoạn từ năm 2020 đến 11 tháng năm 2025 cho thấy EVFTA đã và đang phát huy vai trò là khuôn khổ thể chế quan trọng, góp phần duy trì ổn định và thúc đẩy tăng trưởng thương mại Việt Nam – EU trong bối cảnh kinh tế quốc tế còn nhiều biến động. Kết quả đạt được không chỉ thể hiện ở việc duy trì xuất siêu lớn và ổn định với EU, mà còn ở sự chuyển dịch tích cực của cơ cấu thị trường, cơ cấu hàng hóa và chất lượng hoạt động xúc tiến thương mại, tạo nền tảng thuận lợi cho việc mở rộng hợp tác kinh tế – thương mại Việt Nam – EU trong thời gian tới.
Nguồn:Vinanet/VITIC