A.   Thủ tục xuất nhập khẩu

Những pháp nhân hay thể nhân có hoạt động công nghiệp hoặc thương mại cần nhập khẩu hoặc xuất khẩu hàng hoá, nguyên liệu hoặc sản phẩm phục vụ nhu cầu kinh doanh, công nghiệp, trực tiếp hoặc gián tiếp qua những người được uỷ quyền hay người môi giới hải quan được phép, phải có một chiếc thẻ đặc biệt mang tên « thẻ xuất nhập khẩu » (Điều 78 Bộ Luật hải quan). Thẻ này do Bộ Thương mại cấp.

Điều 18 Bộ luật Hải quan và Nghị định số 91-1221 ngày 14/11/1991 về xây dựng Chương trình kiểm tra nhập khẩu (PVI) quy định : áp dụng trên toàn lãnh thổ CH Xê-nê-gan Chương trình kiểm tra nhập khẩu hàng hoá (Điều 1).

Cụ thể, không kể việc kiểm tra theo luật pháp và quy định hiện hành, mọi hoạt động nhập khẩu hàng hoá vào Xê-nê-gan trước khi đưa hàng lên tàu phải được một công ty chuyên trách do Nhà nước uỷ quyền kiểm tra.

Việc kiểm tra theo quy định tại điều 2 Nghị định nói trên được áp dụng đối với tất cả các hoạt động nhập khẩu hàng hoá dù trong lĩnh vực Nhà nước hay tư nhân.

Việc kiểm tra mang tính bắt buộc đối với mọi công-ten-nơ đã được pháp nhân hoá (F.C.L).

Với mỗi hoạt động nhập khẩu hàng hoá, cần phải làm thủ tục khai báo nhập khẩu trước (DPI) với Công ty kiểm tra được uỷ quyền phụ trách việc này.

Do vậy, mọi khai báo hải quan đăng ký tại Xê-nê-gan đòi hỏi phải xuất trình Tờ khai nhập khẩu trước (DPI) cũng như Giấy chứng nhận kiểm tra (AV) do Công ty kiểm tra phát hành hoặc phải viện dẫn những miễn trừ hay hạn chế kiểm tra (đã được quy định trong Nghị định) trước khi đưa hàng lên tàu.

Lưu ý : Việc khai báo trước khi nhập khẩu mang tính bắt buộc dù xuất xứ hàng hoá đến từ đâu với điều kiện giá trị hàng hoá cao hơn 1.000.000 F.CFA hoặc tương đương bằng đồng tiền khác.

Tuy nhiên, khi nhập khẩu được thực hiện với giá trị cao hơn hoặc bằng 3.000.000 FCFA thì ngoài việc phải khai báo nhập khẩu trước, cần phải kiểm định hàng hoá khi rời nước xuất khẩu với việc xuất trình một giấy chứng nhận kiểm tra chất lượng, số lượng và giá cả.

Tại Xê-nê-gan, có 2 công ty được uỷ quyền cấp tờ khai nhập khẩu trước, đó là SGS và BIVAC.

Có 4 mức thuế nhập khẩu : 0%, 5%, 10% và 20%.

Xê-nê-gan sử dụng hệ thống phân loại thuế quan thống nhất với hệ thống thuế quan của Liên minh Kinh tế và Tiền tệ Tây Phi (UMOA) gồm 8 nước.

Những giấy tờ bắt buộc phải có trong thủ tục nhập khẩu hàng hoá gồm hoá đơn thương mại (2 bản) và giấy chứng nhận xuất xứ (1). Xem chi tiết thêm tại trang web Hải quan Xê-nê-gan (www.douanes.sn)

I. Quy định xuất nhập khẩu và  thanh toán tại ngân hàng

Cơ sở pháp lý : Quy định số R09/98/CM/UEMOA ngày 20/12/1998 về quan hệ tài chính đối ngoại của các nước thành viên Liên minh Kinh tế và Tiền tệ Tây Phi (UEMOA).

Mọi hoạt động nhập khẩu, dù đến từ nước nào, nếu đi kèm với việc thanh toán tài chính có trị giá FOB cao hơn 5.000.000 F.CFA đều phải thanh toán tại một ngân hàng trung gian được cấp phép.

Cùng với hoạt động đăng ký thanh toán tại ngân hàng, phải nộp cho ngân hàng trung gian được cấp phép một Tờ khai trước về nhập khẩu (DPI) được lập theo mẫu quy định và ngân hàng tự động lưu lại tờ khai này.

Việc nhập khẩu mà không có thanh toán tài chính kèm theo sẽ được miễn đăng ký địa điểm thanh toán tại ngân hàng nhưng phải được sự đồng ý trước (visa) của Ban Tài chính đối ngoại có trụ sở tại Ngân hàng các quốc gia Tây Phi (BCEAO) trong nước.

Việc đăng ký địa điểm thanh toán tại ngân hàng là bắt buộc đối với hoạt động nhập khẩu có tổng số tiền trên 5.000.000 F.CFA hoặc có giá trị tương đương theo Quy định số R09/98/CM/UEMOA ngày 20/12/1998 về quan hệ tài chính đối ngoại các Nhà nước thành viên UEMOA.

Về nhập khẩu

1/ Việc mở hồ sơ nhập khẩu tại ngân hàng

a. Nhà nhập khẩu phải cung cấp:

Hoá đơn chiếu lệ (hình thức) hoặc mọi hình thức hợp đồng thương mại khác,

Giấy phép đổi tiền đã được Cơ quan Tiền tệ và Tín dụng Xê-nê-gan xác nhận

Giấy chứng nhận nhập khẩu

Thẻ xuất nhập khẩu

b. Ngân hàng lưu lại tất cả giấy tờ trên, mở một hồ sơ, cung cấp số hồ sơ và trao trả lại cho nhà nhập khẩu Giấy chứng nhận nhập khẩu để đem tới cơ quan hải quan xác nhận khi hàng đến.

2/ Hoàn tất hồ sơ NK

Hồ sơ được xem như được quyết toán khi đã nộp:

Giấy chứng nhận nhập khẩu do Hải quan xác nhận,

Tất cả các giấy báo thanh toán của ngân hàng về tổng số tiền đã được xác định nơi trả

Bản sao vận đơn hoặc mọi giấy tờ vận chuyển khác

Về xuất khẩu

Việc đăng ký địa điểm thanh toán tại ngân hàng là bắt buộc đối với hoạt động XK có tổng số tiền vượt quá 5.000.000 FCFA hoặc có giá trị tương đương bằng loại tiền khác. Quy định về XK cũng được ghi trong Quy định của Liên minh Kinh tế và Tiền tệ Tây Phi (UEMOA) nêu trên và có tại tất cả những ngân hàng trung gian được cấp phép hoạt động.

1/ Mở hồ sơ XK tại ngân hàng

a. Nhà xuất khẩu phải xuất trình :

Hoá đơn thương mại hoặc mọi hình thức hợp đồng thương mại khác,

Bản cam kết tỷ giá

Giấy chứng nhận xuất khẩu

Chứng minh có thẻ XNK

b. Chủ ngân hàng ghi lại tất cả các chứng từ trên, mở hồ sơ và trả lại nhà xuất khẩu Giấy chứng nhận xuất khẩu để xuất trình cho hải quan đóng dấu xác nhận xuất hàng khỏi lãnh thổ hải quan.

2/ Hoàn tất hồ sơ XK

Hồ sơ đăng ký địa điểm thanh toán tại ngân hàng buộc phải quyết toán chậm nhất 1 tháng sau ngày yêu cầu quyết toán quy định trong hợp đồng thương mại.

Một hồ sơ được coi là đã quyết toán khi đã nộp :

Các giấy báo thanh toán ngân hàng tương đương với tổng số tiền mở, mọi chênh lệch sẽ phải được chứng minh.

Giấy chứng nhận xuất khẩu có dấu của hải quan.

II.Hoạt động thông quan (điều 69 Bộ luật Hải quan)

1. Khai báo chi tiết bắt buộc : Mọi hàng hoá nhập khẩu hoặc xuất khẩu phải được khai báo chi tiết theo chế độ hải quan. Việc miễn thuế và phí khi nhập cảnh hoặc xuất cảnh không đồng nghĩa với việc miễn nghĩa vụ này. Việc khai báo chi tiết phải được thực hiện tại một phòng hải quan chuyên trách.

2. Những người đủ tư cách khai báo hàng hoá chi tiết :

Những mặt hàng nhập khẩu hoặc xuất khẩu phải được khai báo chi tiết bởi chủ sở hữu được hưởng thời gian thanh toán chậm hoặc bởi những thể nhân hoặc pháp nhân đã nhận được sự nhất trí của đại lý hải quan hoặc đã được cấp phép thông quan theo quy định của Bộ luật Hải quan.

3. Giấy phép thông quan cho người khác :

Mọi thể nhân hay pháp nhân không hành nghề môi giới hải quan muốn thực hiện các hoạt động thông quan cho người khác (phục vụ hoạt động công nghiệp hoặc thương mại) cần phải có giấy phép thông quan.

Giấy phép này chỉ được cấp trong trường hợp đặc biệt đối với các hoạt động đã được xác định và không phổ biến rộng rãi, theo quy định của Nghị định số 85-863 ngày 9/8/1985 về tổ chức nghề môi giới được phép (điều 20).

A.   Hệ thống thuế doanh nghiệp

I. Thuế trực thu và các loại thuế doanh nghiệp Hệ thống này chủ yếu gồm thuế công ty (DN), thuế tối thiểu, thuế chung duy nhất và thuế lợi nhuận công nghiệp và thương mại.

1/ Thuế công ty (DN)

Có hai loại chủ thể phải nộp thuế : những thủ thể đương nhiên và những chủ thể có sự lựa chọn.

Những thủ thể đương nhiên phải nộp thuế :

Những công ty vốn (công ty vô danh và công ty trách nhiệm hữu hạn) dù đối tượng hoạt động là gì cũng phải chịu thuế này.

Các công ty dân sự khi tham gia các hoạt động công nghiệp, thương mại, nông nghiệp, thủ công, lâm nghiệp và mỏ.

Những chủ thể chịu thuế có lựa chọn :

Các công ty mặc nhiên, các nhóm lợi ích kinh tế, các công ty hợp danh, công ty liên doanh, công ty hùn vốn đơn giản, công ty trách nhiệm hữu hạn nơi hội viên duy nhất là người lựa chọn việc đóng thuế công ty

Tính lãnh thổ

Các khoản lợi nhuận thực hiện tại Xê-nê-gan phải chịu thuế công ty với điều kiện phù hợp với công ước quốc tế.

Tỷ suất thuế công ty

Tỷ suất thuế công ty được ấn định từ ngày 30/06/2006 ở mức 25% khoản lợi nhuận chịu thuế.

2/ Thuế khoán tối thiểu đối với DN

Thuế này dụng đối với các công ty và các pháp nhân chịu thuế công ty.
Mọi công ty hoặc thể nhân làm ăn thua lỗ hoặc kết quả thuế không cho phép tạo ra thuế doanh nghiệp có thể nợ khoản thuế nói trên.

Các loại thuế khoán tối thiểu bao gồm :

3/Chế độ thuế chung duy nhất (CGU)

Được đưa vào Luật 2004-12 ngày 06/02/2004, thuế chung duy nhất áp dụng cho các thể nhân có doanh thu hàng năm (đã tính các loại thuế và phí) không vượt quá 50 triệu FCFA (76 224,5 euro) khi thực hiện các hoạt động giao hàng và 25 triệu FCFA (38 112 euro) khi thực hiện các hoạt động cung ứng dịch vụ. Nếu thực hiện các hoạt động hỗn hợp, người nộp thuế chỉ được chấp nhận vào chế độ thuế chung duy nhất nếu tổng doanh thu hàng năm không quá 50 triệu FCFA và không vượt quá mức giới hạn đối với các hoạt động cung ứng dịch vụ.

CGU không áp dụng đối với các thể nhân có hoạt động thuộc loại hình lợi nhuận phi thương mại và các thể nhân thực hiện các hoạt động bán hàng, thuê nhà hoặc quản lý bất động sản.

4/ Thuế thu nhập từ vốn động sản

Các khoản thu từ vốn động sản bao gồm thu nhập từ các giá trị động sản, các khoản cho vay, tiền gửi, bảo lãnh và tài khoản vãng lai khi được tính vào lợi nhuận của một xí nghiệp công nghiệp, thương mại hoặc một cơ sở khai thác nông nghiệp hoặc một nghề phi thương mại. Các khoản thu nhập từ vốn động sản có thể bị đánh thuế thu nhập của các thể nhân. Tuy nhiên, các doanh nghiệp buộc phải thực hiện việc giữ lại tại nguồn số tiền thuế với tỷ suất thay đổi tuỳ theo các khoản thu nhập được nhắm tới. Việc giữ lại này phải được thực hiện tại văn phòng đăng ký có thẩm quyền.

II. Các loại thuế trực tiếp khác mà doanh nghiệp phải trả

Đó chủ yếu là thuế giá trị thặng dư, thuế môn bài, thuế của chủ doanh nghiệp, thuế giấy phép, thuế sở hữu và thu nhập đất đai

1/ Thuế giá trị thặng dư

Đó là lãi chuyển nhượng đã thực hiện vào đầu hoặc cuối hoạt động kinh doanh, vốn hùn vào và thặng dư bất động sản. Thặng dư bất động sản được thu vào mỗi lần chuyển nhượng hoặc đóng góp bằng các mảnh đất đã xây dựng dựa trên phần thặng dư thu được từ những mảnh đất này và không đến từ hoạt động của chủ sở hữu. Theo luật 2004-12 ngày 6/2/2004, thặng dư đã được các pháp nhân nước ngoài thực hiện sau khi chuyển nhượng các giá trị động sản hoặc giữ lại thuế công ty trong các doanh nghiệp theo luật Xê-nê-gan phải chịu thuế công ty (IS).

2/ Thuế môn bài

Việc đóng thuế môn bài là nghĩa vụ của mọi pháp nhân hay thể nhân, dù quốc tịch Xê-nê-gan hay nước ngoài khi tiến hành hoạt động thương mại, công nghiệp hoặc làm nghề tự do ở Xê-nê-gan trừ những người làm công ăn lương theo Luật lao động.

3/ Thuế khoán của chủ doanh nghiệp

Thuế này được áp dụng đối với các thể nhân và pháp nhân cũng như các cơ quan thanh toán lương trừ khu vực công cộng. Được miễn thuế trong thời gian 3 năm đối với những doanh nghiệp tạo ra tối thiểu 50 việc làm mới ổn định dựa trên các hợp đồng có thời hạn không xác định, trừ việc đổi việc. Tỷ suất thuế này là 3% cho dù đội ngũ nhân viên là người nước nào.

4/Thuế sở hữu và thu nhập đất đai

Được áp dụng

đối với các sở hữu đã được xây dựng như nhà, nhà máy vv…

đối với các mảnh đất không được trồng trọt mà sử dụng vào mục đích công nghiệp hoặc thương mại (xưởng, kho hàng);

công cụ của các cơ sở công nghiệp gắn với sản nghiệp cố định;

mọi cơ sở thương mại hoặc công nghiệp được coi như là các công trình xây dựng.

Thuế sở hữu và thu nhập đất đai tương đương 5% đối với các bất động sản không phải nhà máy và 7,5% đối với các nhà máy và cơ sở công nghiệp tương tự.

III. Thuế gián thu và những loại thuế tương tự

Chủ yếu là thuế giá trị gia tăng, thuế các nghiệp vụ ngân hàng, thuế tiêu thụ…

1/Thuế giá trị gia tăng (VAT)

Thuế này đương nhiên áp dụng đối với các hoạt động kinh doanh thực hiện tại Xê-nê-gan thuộc một hoạt động kinh tế (mọi trao đổi kinh tế dù là trao đổi tài sản vật chất hay cung ứng dịch vụ ngay khi hàng hoá và dịch vụ được tiêu thụ hoặc sử dụng tại Xê-nê-gan bất kể xuất xứ trong hay ngoài nước) ngoại trừ các hoạt động nông nghiệp và làm công ăn lương. Có thể đánh thuế VAT có lựa chọn đối với việc bán các sản phẩm đánh bắt và nông sản của nhà nông. Việc bán hàng, giao và cung ứng dịch vụ với khách hàng trong khuôn khổ Luật đầu tư được miễn thuế VAT trong giai đoạn thực hiện đầu tư. Cũng miễn thuế VAT đối với các dịch vụ nhập viện, giao thuốc, các sản phẩm dược, thiết bị và các sản phẩm chuyên dùng cho hoạt động y tế. Tỷ suất thuế ấn định ở mức 18%.

2/Thuế đối với các nghiệp vụ ngân hàng

Loại thuế này áp dụng đối với tiền lãi, hoa hồng và các khoản tiền thưởng khác mà các ngân hàng và cơ sở tài chính được phép hoạt động tại Xê-nê-gan thu trên các khoản tín dụng, cho vay, tạm ứng, cam kết bằng chữ ký và các hoạt động dịch vụ thực hiện với với các pháp nhân hay thể nhân dù có trụ sở ở đâu. Việc miễn thuế này được quy định tại điều 324 bộ luật chung về thuế. Căn cứ đánh thuế được hình thành từ tổng số lãi gộp, chiết khấu, hoa hồng và tiền thưởng khác, do bản thân thuế này bị loại khỏi cơ sở đánh thuế. Tỷ suất thuế đối với các nghiệp vụ ngân hàng là 17% và được giảm xuống 7% đối với lãi, hoa hồng và phí mà các ngân hàng và cơ sở tài chính thu khi thực hiện các hoạt động tài trợ việc bán hàng xuất khẩu.

3/ Thuế ôtô cá nhân của các pháp nhân

Loại thuế tính theo năm này đánh vào các xe ôtô bị thu giữ, sử dụng hoặc bảo dưỡng bởi tất cả các công ty dù đối tượng hay hình thức hoạt động là gì, có trụ sở công ty hoặc một cơ sở ổn định tại Xê-nê-gan.

4/Đăng ký – tem thuế

Thuế đăng ký được thu khi làm thủ tục đăng ký đối với một số văn bản pháp lý (bán, cho tặng, khế ước, thành lập công ty, vv và thừa kế) và thuế tem áp dụng đối với các văn bản viết.