Kim ngạch xuất khẩu rau quả trong 5 năm qua tăng trưởng ở mức cao, bình quân 26,5%/năm. Rau quả đã trở thành một trong những ngành hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam.

Với kim ngạch đạt gần 1,1 tỷ USD vào năm 2013. Tuy nhiên, những khó khăn đã bắt đầu xuất hiện, đặc biệt trong điều kiện tình hình thế giới đang diễn biến phức tạp, đòi hỏi ngành rau quả phải chủ động tìm hướng đi cho mình, trong đó việc mở rộng thị trường và vượt qua các rào cản kỹ thuật là yêu cầu bắt buộc.
Theo báo cáo của Cục Chế biến, Thương mại nông lâm thủy sản và Nghề muối, rau quả Việt Nam hiện được xuất khẩu đi hơn 40 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó có 10 thị trường xuất khẩu chính là: Hoa Kỳ, Nhật Bản, Trung Quốc, Nga, Đài Loan, Hàn Quốc, Indonesia, Hà Lan, Thái Lan và Singapore. Trong đó, Trung Quốc là thị trường xuất khẩu rau quả lớn nhất của Việt Nam, chiếm khoảng 1/3 tổng kim ngạch xuất khẩu, với các mặt hàng chủ yếu như xoài, vải, nhãn, chuối, thanh long, dừa và dứa. Tuy nhiên, việc xuất khẩu sang thị trường này chủ yếu qua tiểu ngạch với các chính sách và hình thức buôn bán không ổn định nên thường gặp khó khăn và có nhiều rủi ro cần có những biện pháp chủ động trong thời gian tới, tránh tình trạng dư thừa nguồn cung. Đối với các thị trường lớn khác như Nhật Bản, Hoa Kỳ thì thường vướng mắc vào các rào cản kỹ thuật với các điều kiện khắt khe đối với chất lượng rau quả của Việt Nam, nhất là trong bối cảnh thị trường Hoa Kỳ đang có xu hướng tăng nhập khẩu các sản phẩm rau tươi và giảm dần các sản phẩm đóng hộp từ Việt Nam.
Theo nhận định của Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, rau quả là ngành hàng có thế mạnh của Việt Nam nhưng khi ngày càng hội nhập sâu vào thị trường thế giới thì càng gặp nhiều rào cản từ các nước nhập khẩu do đó cần phải có kế sách phù hợp để giải quyết. “Dù hiện nay chưa có ảnh hưởng lớn tới thị trường rau quả nhưng có thể có những biến động trong thời gian tới. Rau quả chủ yếu là xuất tươi nên cần chủ động tìm hiểu, mở rộng các thị trường khác thay thế”.

Hiện Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang phối hợp với các bộ, ngành chức năng rà soát từng mặt hàng, từng thị trường để có biện pháp giải quyết đối với các rào cản cụ thể. Quan điểm của Bộ là tháo gỡ từng thị trường một để đẩy mạnh xuất khẩu, mở rộng thị trường một cách quyết liệt.
Theo Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật, rào cản khó khăn nhất đối với rau quả tươi của Việt Nam là vấn đề vệ sinh và vệ sinh dịch tễ (SPS). Đây là vấn đề ngày càng được coi trọng trong đàm phán thương mại quốc tế và được sử dụng như một công cụ bảo hộ nền nông nghiệp của các nước nhập khẩu.

Trong số các mặt hàng rau quả xuất khẩu của Việt Nam thì thanh long có sản lượng và giá trị xuất khẩu lớn. Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, năm 2013 kim ngạch xuất khẩu thanh long tươi đạt hơn 203 triệu USD, chiếm khoảng 25% giá trị trái cây xuất khẩu dạng tươi, khô và đông lạnh và tương đương với hơn 61% giá trị trái cây tươi xuất khẩu. Tuy nhiên đây cũng là mặt hàng gặp nhiều rào cản kỹ thuật từ các nước như phía Mỹ yêu cầu kiểm dịch qua chiếu xạ, Nhật Bản yêu cầu kiểm dịch bằng hơi nước nóng...
Đối với mặt hàng này, chưa nên khuyến khích mở rộng diện tích mà cần nâng cao chất lượng diện tích hiện có. Cần khoanh vùng sản xuất thanh long theo thị trường. Đối với mức dư lượng hai hoạt chất mà phía Mỹ chưa cho phép thì cần quy hoạch vùng sản xuất. Về mặt kỹ thuật sẽ dùng các biện pháp thay thế các hoạt chất đó để phòng chống sâu bệnh.

Giải quyết các khó khăn về thị trường thanh long, theo Phó Chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam đề xuất, do các thị trường khác không thể tăng nhanh trong một sớm một chiều nên trước mắt ưu tiên giải quyết tại thị trường nội địa dù giá có giảm chút ít. Ngoài ra cần chú ý nghiên cứu và mở rộng thị trường Ấn Độ, một thị trường khá dễ tính và có tiềm năng cao đối với ngành rau quả của Việt Nam.
Theo Cục Chế biến, Thương mại nông lâm thủy sản và Nghề muối, Việt Nam đang tăng cường mở cửa các thị trường mới, dù khó tính nhưng được kỳ vọng có giá trị xuất khẩu cao. Cụ thể như: thị trường Úc, hiện Việt Nam đã gửi thông tin để họ xem xét đối với 3 loại quả là xoài, vải và thanh long. Các cơ quan chức năng của Việt Nam đang xúc tiến tháo gỡ để sớm được cấp phép nhập khẩu. Thị trường New Zealand hiện đã mở cửa cho mặt hàng xoài và thanh long (cả ruột đỏ và ruột trắng) của Việt Nam và đang tiến hành các thủ tục cấp phép nhập khẩu cho chôm chôm. Phía Ấn Độ cũng được đề nghị tiến hành các thủ tục cần thiết để mở cửa thị trường cho thanh long của Việt Nam.

Bên cạnh những thị trường mới thì Việt Nam vẫn xác định những thị trường xuất khẩu rau quả chủ yếu trong thời gian tới là Nhật Bản (cải bắp, dưa chuột, rau chân vịt, nấm hộp…); Hoa Kỳ (thanh long, nước quả đóng hộp…); Hàn Quốc (cải bắp, dưa chuột, dứa hộp, vải hộp, ớt hành đông lạnh). Các nước Đông Âu là dưa chuột muối, hoa quả đóng hộp đông lạnh… và các nước EU là nước quả, hoa quả đóng hộp, rau gia vị.

Nguồn: TTXVN

Nguồn:Thông tấn xã Việt Nam