51 vụ việc điều tra phòng vệ thương mại được Hoa Kỳ áp dụng

Tại Tọa đàm “Rủi ro và giải pháp hạn chế bị điều tra, áp dụng biện pháp chống lẩn tránh với hàng Việt Nam xuất khẩu sang Hoa Kỳ” do Tạp chí Công Thương tổ chức mới đây, ông Chu Thắng Trung - Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ Thương mại, Bộ Công Thương – cho biết, Hoa Kỳ là một trong số những quốc gia trên thế giới sử dụng một cách rất chủ động cũng như tích cực các công cụ phòng vệ thương mại để bảo vệ sản xuất trong nước. Đây là một trong số những quốc gia có số lượng các vụ việc điều tra và áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại hàng đầu trên thế giới và cũng là một trong những quốc gia tiến hành điều tra và áp dụng nhiều nhất các biện pháp phòng vệ thương mại đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam.

Tính đến nay, đã có 51 vụ việc được Hoa Kỳ áp dụng, chiếm khoảng 1/4 số vụ việc điều tra phòng vệ thương mại của nước ngoài đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam.

Nếu như trước đây, các vụ việc điều tra và áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại của Hoa Kỳ chủ yếu tập trung vào hoạt động điều tra chống bán phá giá cá tra, cá basa hoặc tôm thì trong giai đoạn gần đây, Hoa Kỳ sử dụng thêm các công cụ điều tra mới là chống lẩn tránh các biện pháp phòng vệ thương mại. Số lượng vụ việc đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam cũng gia tăng tương đối nhanh. Đến thời điểm hiện tại, có đến 22/52 vụ việc điều tra chống lẩn tránh, chiếm khoảng gần 50%.

Đối với điều tra chống lẩn tránh, ông Trung thông tin, đây là một hoạt động điều tra của Bộ Thương mại Hoa Kỳ tiến hành bằng các thủ tục theo quy định của pháp luật Hoa Kỳ cho phép mở rộng biện pháp phòng vệ thương mại mà Hoa Kỳ đã áp dụng với một nước thứ 3 sang áp dụng với Việt Nam nếu như đáp ứng những điều kiện cần thiết.

Hoa Kỳ cũng tiến hành những vụ việc điều tra chống lẩn tránh đối với hàng hóa xuất khẩu Việt Nam. Đơn cử như: Vụ việc liên quan đến các sản phẩm thép chống ăn mòn và thép cán nguội cách đây 3-4 năm. Tuy nhiên sau đó, họ sử dụng công cụ này thường xuyên hơn. Thậm chí đến năm 2021, họ còn sửa đổi lại các quy định pháp luật của Hoa Kỳ về điều tra chống lẩn tránh và áp dụng các biện pháp chống lẩn tránh để làm sao các thủ tục, các điều kiện quy định được chặt chẽ hơn và tạo cho cơ quan có thẩm quyền ở đây là Bộ Thương mại Hoa Kỳ một quyền hạn phù hợp hơn để thực hiện các hoạt động điều tra. Hiện nay, họ cũng đang áp dụng những quy định mới này để tiếp tục tiến hành điều tra các vụ việc mới. Trong năm 2022, hàng hóa của chúng ta tiếp tục là đối tượng của rất nhiều các cuộc điều tra chống lẩn tránh từ Hoa Kỳ.

Thông tin thêm về các biện pháp phòng vệ thương mại tại Hoa Kỳ, ông Đỗ Ngọc Hưng - Tham tán thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Hoa Kỳ - cho biết, theo thống kê, xuất khẩu 11 tháng của Việt Nam sang Hoa Kỳ đã đạt 101,2 tỷ USD, chiếm tỷ trọng tới gần 30% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam ra các nước trên thế giới. Hoa Kỳ không chỉ áp với các mặt hàng từ Việt Nam mà còn với những quốc gia khác như Malaysia, Thái Lan. Trong năm 2022, số lượng các vụ việc lẩn tránh thuế chống bán phá giá chống trợ cấp tăng cao, một trong những lý do là hàng của Việt Nam có cường độ cũng như tỷ trọng, giá trị tuyệt đối gia tăng rất nhanh.

“Bên cạnh đó, các quy định mới của Hoa Kỳ từ cuối năm 2021, đặc biệt là những quy định về các bước điều tra cũng như các phạm vi nội hàm liên quan cũng đã được mở rộng tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các cơ quan của Hoa Kỳ trong quá trình khởi xướng điều tra cũng như là xác định các mức độ của các mặt hàng gia tăng xuất khẩu sang Hoa Kỳ, trong đó có mặt hàng từ Việt Nam”- ông Đỗ Ngọc Hưng chia sẻ.

Thép là mặt hàng có truyền thống bị khởi kiện phòng vệ thương mại. Và Hoa Kỳ cũng là thị trường mà ngành thép Việt Nam bị áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại nhiều nhất. Theo ông Đinh Quốc Thái - Tổng Thư ký Hiệp hội Thép Việt Nam, các vụ việc phòng vệ thương mại tăng lên từ việc gia tăng sản lượng của Việt Nam xuất vào thị trường Hoa Kỳ.

Mặt khác, thép là mặt hàng các nước đều có chủ trương phát triển ngành sản xuất thép nội địa. Chi phí nguyên vật liệu đầu vào sản xuất và chi phí nhân công tại Việt Nam thấp nên giá rẻ hơn dẫn đến thường xuyên phải đối diện với kiện phòng vệ thương mại.

Để hạn chế rủi ro bị áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại tại Hoa Kỳ, ông Đỗ Ngọc Hưng khuyến nghị, các doanh nghiệp Việt Nam cần phải tăng cường tìm hiểu pháp luật về các quy định về phòng vệ thương mại. Đặc biệt các chương trình hội thảo, các hoạt động trao đổi thông tin do cơ quan đầu mối là Cục phòng vệ thương mại tổ chức trong suốt thời gian vừa qua.

Về mặt các hoạt động trực tiếp của doanh nghiệp, Bộ Công Thương luôn đề nghị các doanh nghiệp trong quá trình sản xuất và xuất khẩu luôn luôn chú ý đến nguồn gốc nguyên liệu, không sử dụng các nguyên liệu có nguồn gốc từ các nước hiện đang bị áp dụng các biện pháp về phòng vệ thương mại.

Đặc biệt trong quá trình sản xuất và xuất khẩu phải luôn luôn tạo được các giá trị gia tăng, giá trị thặng dư trên sản phẩm xuất khẩu, qua đó cũng góp phần tăng giá trị xuất khẩu tuyệt đối cũng như mang lại các lợi ích cho các doanh nghiệp sản xuất trong nước, như hạn chế các vụ việc về phòng vệ thương mại.

Đồng quan điểm, bà Trần Thị Thu Hương - Giám đốc Trung tâm xác nhận chứng từ thương mại, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) – cho rằng, Hoa Kỳ đưa ra những quy định rất chặt về việc nhập khẩu vào thị trường này; các doanh nghiệp cũng có những hiểu biết nhất định và có tâm thế để chuẩn bị.

Trong khi đó theo đại diện Hiệp hội thép Việt Nam, để ứng phó với những vụ việc điều tra của Hoa Kỳ thì đòi hỏi cần phải huy động một lực lượng nguồn lực khá lớn, từ cơ quan quản lý nhà nước trong từng lĩnh vực, luật sư, bộ máy của các doanh nghiệp cũng cần phải có một nguồn lực rất lớn mới có thể đảm bảo được việc đáp ứng được một cách đầy đủ và đảm bảo thời gian của cơ quan điều tra yêu cầu.

Thông tin thêm về hệ thống pháp luật, hệ thống quản lý về hoạt động xuất khẩu của Hoa Kỳ, ông Chu Thắng Trung cho biết, hệ thống quản lý xuất nhập khẩu của Hoa Kỳ dựa trên nguyên tắc quản lý hậu kiểm. Do vậy, doanh nghiệp bị điều tra cần hợp tác tích cực với cơ quan điều tra, cung cấp thông tin đầy đủ, nhất quán và theo đúng thời hạn. Đồng thời doanh nghiệp cần có sự chủ động, tích cực và khắc phục tâm lý e ngại khi vướng phải các vụ việc điều tra, cũng như nâng cao năng lực, hệ thống quản trị của doanh nghiệp góp phần hạn chế những rủi ro bị điều tra áp dụng biện pháp chống lẩn tránh.

Bộ Công Thương đã, đang và sẽ có những chương trình trao đổi và chia sẻ với các doanh nghiệp để doanh nghiệp nắm được những nguyên tắc điều tra chống lẩn tránh như thế nào; thấy được vai trò tham gia của doanh nghiệp trong quá trình đó quan trọng như thế nào. Đồng thời giúp cho doanh nghiệp có thể xác định được ngay từ đầu để chủ động. Ông Chu Thắng Trung cho biết, nếu như có sự việc chẳng may xảy ra và doanh nghiệp là đối tượng bị điều tra thì cũng không e ngại mà sẵn sàng tham gia để chứng minh là doanh nghiệp của Việt Nam không phải là đối tượng cần phải áp dụng các biện pháp chống lẩn tránh.

Hiện nay, Bộ Công Thương cũng có những hoạt động cảnh báo sớm để dự báo trước cho doanh nghiệp những mặt hàng có thể gặp rủi ro bị tiến hành điều tra chống lẩn tránh. Như vậy thì các doanh nghiệp cũng có một thời gian để chuẩn bị trước và dự kiến trước những phát sinh có thể xảy ra để chủ động hơn trong các hoạt động sản xuất kinh doanh của mình.

Ngay trong quá trình khi chẳng may bị áp dụng các biện pháp chống lẩn tránh như vậy, Bộ Công Thương và Cục phòng vệ thương mại cũng đã tích cực phối hợp với các hiệp hội, các doanh nghiệp để tư vấn các bước đi mà doanh nghiệp cần phải tiến hành để bảo vệ quyền lợi của mình.