Xung đột giữa Nga và Ukraine đã làm gián đoạn hoạt động vận chuyển hàng hóa từ Biển Đen, khiến nguồn cung sụt giảm và gây ra những biến động mạnh trên thị trường tài chính. Những nhà đầu tư với tâm lý lo ngại đang cố gắng đánh giá những thiệt hại do mâu thuẫn giữa 2 quốc gia, giữa bối cảnh Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) bắt đầu thắt chặt tiền tệ, khả năng sẽ còn tiếp tục tăng mạnh lãi suất thêm nữa trong thời gian tới.
Chỉ số S&P GSCI - theo dõi các hợp đồng hàng hóa kỳ hạn tương lai, từ kim loại quý cho đến gia súc, đã tăng 29% trong quý I/2022, ghi nhận mức tăng lớn nhất kể từ năm 1990. Những yếu tố này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến đà hồi phục sau đại dịch của nền kinh tế. Giá hàng hóa tăng mạnh cũng khiến một số nhà đầu tư và nhà kinh tế lo ngại rằng lạm phát còn tăng nóng hơn.
Chris Burton - giám đốc phụ trách hàng hóa và danh mục đầu tư toàn cầu của Credit Suisse Asset Management, cho hay: "Khi cung và cầu bị thắt chặt, chúng ta còn đối mặt với một cú sốc cung khác, thì không có gì ngạc nhiên khi giá cả còn tăng mạnh hơn nữa."
Việc giá năng lượng tăng cao nay đã tác động lây lan sang cả các loại hàng hóa khác. Lúa mì tăng 31% trong năm nay và giao dịch ở mức cao nhất kể từ năm 2010, trong khi ngô tăng 26%. Nhiều kim loại, như nhôm, đồng, niken và palladium, cũng ghi nhận mức cao mới.
Đáng chú ý, xu hướng giá tăng đã kéo dài từ năm ngoái, khi nhu cầu hồi phục mạnh mẽ khi nền kinh tế mở cửa sau đại dịch, diễn ra cùng thời điểm nguồn cung thiếu hụt do tắc nghẽn trong hoạt động vận chuyển và những hiện tượng thời tiết cực đoan.
Xu hướng này lại trái ngược với diễn biến chung của thị trường hàng hóa trong thập kỷ qua khi nhiều năm chứng kiến cung vượt cầu đã đẩy giá thành xuống thấp. Đợt tăng giá gần đây thậm chí có thể thu hút một số nhà đầu tư đã né tránh thị trường hàng hóa trong những năm trước.
Karim El Nokali - chiến lược gia đầu tư thuộc Schroders, cho biết: "Thị trường hàng hóa có thể khiến một số nhà đầu tư cân nhắc lại. Họ sẽ đặt câu hỏi rằng liệu có nên đưa hàng hóa trở lại danh mục đầu tư khi lạm phát đang ở mức cao hay không."
Các quan chức Fed đang theo dõi sát sao đà tăng giá của nguyên liệu thô khi họ thực hiện lộ trình nâng lãi suất để kiểm soát lạm phát. Fed đã nâng lãi suất thêm 0,25 điểm phần trăm tại cuộc họp vào tháng 3. Chủ tịch Fed Jerome Powell cũng báo hiệu khả năng ngân hàng trung ương Mỹ tiếp tục tăng lãi suất trong các cuộc họp sắp tới. Theo đó, lợi suất trái phiếu Kho bạc Mỹ 10 năm đã tăng lên mức cao nhất trong khoảng 3 năm. Tuy nhiên, giới phân tích cảnh báo, nếu Fed nâng lãi suất quá nhanh thì khả năng Mỹ sẽ rơi vào tình trạng lạm phát kèm suy thoái.
Thông thường, hàng hóa được coi là một khoản đầu tư có tính phòng hộ trước đà tăng của giá hàng hóa và dịch vụ. Theo dữ liệu của Refinitiv đến ngày 30/3, nhà đầu tư đã đổ tiền vào các quỹ tương hỗ và ETF hàng hóa trong 12 tuần liên tiếp - khoảng thời gian dài nhất kể từ mốc 23 tuần kết thúc vào tháng 6/2021.
Một dấu hiệu khác cho thấy thị trường hàng hóa ở trạng thái khởi sắc rõ rệt, đó là các hợp đồng tương lai của nhiều loại hàng hóa có thời gian giao hàng sớm đã có mức giá cao hơn so với các hợp đồng thời hạn vài tháng. Hiện tượng này được gọi là backwardation - xảy ra khi giá giao ngay của một tài sản cơ sở cao hơn giá đang được giao dịch tại thị trường tương lai. Điều này báo hiệu rằng các trader dự đoán rằng thị trường sẽ thiếu nguồn cung trong tương lai gần và giá cũng bị đẩy lên cao.
Nhóm được hưởng lợi từ việc các loại giá cả tăng cao đó là các công ty khai thác và năng lượng. Cổ phiếu của Freeport-McMoRan đã tăng hơn 9 lần so với mức thấp vào tháng 3/2020, nhờ giá đồng tăng. Trong khi đó, Devon Energy cũng giao dịch ở mức cao hơn 9 lần, còn Halliburton Co. và Marathon Oil Corp. cao hơn 7 lần so với cùng kỳ.
Trong khi đó, việc giá hàng hóa tăng đột ngột có thể sẽ kết thúc nếu Nga và Ukraine đạt được thỏa thuận ngừng bắn hoặc Iran được tháo dỡ các lệnh trừng phạt và có thể cung cấp nhiều dầu hơn trong thị trường. Một số nhà phân tích lo ngại rằng người tiêu dùng có thể "thắt lưng buộc bụng" vì giá cao hơn. Hiện tại, tình hình dịch Covid-19 ở Trung Quốc cũng đang làm giảm triển vọng về nhu cầu tiêu dùng.
Louise Goudy Willmering - chủ tịch công ty dịch vụ tư vấn đầu tư Crewe Advisors, cho hay: "Thị trường hàng hóa hiện đang rất nóng những dễ sụt giảm, rất khó để biết khi nào tình hình sẽ hạ nhiệt."
Năng lượng: Giá đồng loạt tăng mạnh
Giá dầu thô của Mỹ đã tăng 33% lên 100,28 USD/thùng kể từ cuối năm ngoái và tăng tới 123,70 USD vào đầu tháng 3 - mức chưa từng có kể từ năm 2008. Theo đó, giá xăng cũng leo lên mức kỷ lục và điều này đã khiến người tiêu dùng vô cùng lo lắng.
Cả dầu Brent và WTI có quý tăng giá mạnh nhất theo phần trăm kể từ quý II/2020, với dầu Brent tăng 38% và WTI tăng 34% - chủ yếu tăng từ ngày 24/2, khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự ở Ukraine.
Về cuối tháng, giá hạ nhiệt, song tiếp tục chuỗi những ngày biến động mạnh.
Phiên 31/3, giá dầu mất khoảng 7% sau khi Tổng thống Mỹ Joe Biden thông báo xuất kho dự trữ chiến lược quốc gia với khối lượng lớn nhất từ trước tới nay và kêu gọi các công ty dầu mỏ tăng cường sản xuất. Kết thúc phiên này, giá dầu ngọt nhẹ Mỹ (WTI) kỳ hạn giao tháng 5 giảm 7,54 USD/thùng, hay 7%, xuống 100,28 USD/thùng, trong phiên có lúc giá xuống chỉ 99,66 USD/thùng; dầu Brent giao cùng kỳ hạn, đáo hạn vào ngày 31/3, giảm 5,54 USD, hay 4,8%, xuống 107,91 USD/thùng. Hợp đồng dầu Brent kỳ hạn tháng 6 giảm 5,6% xuống 105,16 USD/thùng.
Mỹ lên kế hoạch xuất kho dự trữ 180 triệu thùng dầu, tương đương 2 ngày nhu cầu dầu của toàn cầu, là lần thứ 3 liên tiếp Washington mở kho dự trữ chiến lược trong 6 tháng qua. Đầu tháng 5 tới, Mỹ sẽ xuất 1 triệu thùng dầu thô mỗi ngày trong 6 tháng từ kho dự trữ chiến lược, ngoài ra các đồng minh và đối tác có thể xuất bổ sung 30 triệu tới 50 triệu thùng.
Các thành viên khác của Cơ quan Năng lượng Quốc tế IEA có thể cũng xuất kho dầu để bù cho thiếu hụt xuất khẩu từ Nga sau khi quốc gia này bị ảnh hưởng bởi các lệnh trừng phạt.
Ngân hàng Goldman Sachs nhận định động thái này có thể giúp thị trường dầu mỏ tái cân bằng trong năm 2022 nhưng không phải là một giải pháp lâu dài. Ngoài ra, các nhà phân tích của ngân hàng này cũng cho biết thanh khoản thấp trên thị trường này khiến giá cả biến động quá nhiều.
Giá dầu giảm cũng lo lắng về nhu cầu sụt giảm tại Trung Quốc khi Thượng Hải mở rộng phong tỏa chống Covid-19. Dịch Covid-19 đang diễn biến rất phức tạp ở Trung Quốc, diện tích phong tỏa tiếp tục mở rộng, ảnh hưởng không nhỏ đến sản xuất và tiêu thụ tại nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới này.
Kim loại quý: Giá vàng tăng mạnh nhất kể từ giữa năm 2020
Giá vàng trong thời gian qua khởi sắc mạnh mẽ do cuộc xung đột Nga – Ukraine khiến nhà đầu tư ồ ạt tìm đến nơi trú ẩn an toàn.
Chỉ riêng trong tháng 3, vàng tăng 1,8%, vàng giao ngay kết thúc ở mức 1.942,48 USD/ounce, trong khi vàng kỳ hạn tháng 4 giá 1.954 USD/ounce.
Tính chung trong quý I, giá cũng tâng mạnh nhất kể từ khi đại dịch COVID-19 bùng phát vào giữa năm 2020, giữa bối cảnh giới đầu tư lo ngại về giá tiêu dùng tăng cao và cuộc khủng hoảng Ukraine làm gia tăng sức hấp dẫn của kim loại quý vốn được xem là nơi trú ẩn an toàn.
Ông Bob Haberkorn, chiến lược gia thị trường cấp cao của công ty môi giới giao dịch hàng hóa kỳ hạn RJO Futures (Mỹ), cho biết: “Tình hình địa chính trị bất ổn kéo dài một tháng nay và số liệu lạm phát tiếp tục tăng. Do đó, tâm lý chung của thị trường lúc này của các nhà đầu tư là tìm kiếm sự an toàn”. Vàng thường được coi là một kênh đầu tư an toàn trong thời kỳ bất ổn chính trị và kinh tế.
Cục Dự trữ Liên bang Mỹ để ngỏ khả năng tăng mạnh lãi suất trong năm nay để chống lại lạm phát tăng cao, điều mà giới đầu tư lo ngại có thể khiến nền kinh tế Mỹ rơi vào suy thoái. Ngoài ra, lợi suất trái phiếu Mỹ kỳ hạn 10 năm giảm trong phiên 31/3 cũng hỗ trợ vàng.
Kim loại công nghiệp: Giá nhôm trong quý I tăng mạnh nhất kể từ năm 1988
Giá nhôm có quý tăng mạnh nhất kể từ năm 1988, bởi gián đoạn nguồn cung và chi phí sản xuất tăng do chiến dịch quân sự của Nga ở Ukraine. Nga sản xuất khoảng 6% lượng nhôm trên thế giới và 10% lượng nickel cùng với các kim loại khác, năng lượng và ngũ cốc.
Các lệnh trừng phạt nhằm vào Nga khiến giá năng lượng sử dụng trong các nhà máy luyện tăng cao. Giá điện cao buộc một số nhà máy luyện nhôm và kẽm tại Châu Âu giảm sản lượng.
Phiên 31/3, giá nhôm trên sàn giao dịch LME giảm 1,6% xuống 3.493 USD/tấn, song tính chung cả quý I tăng 24,4%. Giá đồng trên sàn LME phiên này cũng tăng 0,1% lên 10.374 USD/tấn và tăng khoảng 6% trong quý 1. Giá đã đạt cao kỷ lục trong tháng 3.
Trong khi đó, nickel có quý tăng mạnh nhất kể từ năm 2009, bởi việc ép mua trên sàn giao dịch kim loại London LME khiến giá tăng vọt trong tháng 3/2022.
Nickel LME giảm 2% xuống 32.250 USD/tấn và tăng 55% trong quý 1.
Cả hai kim loại này đạt mức cao kỷ lục trong tháng 3, mặc dù nickel đã bị sàn LME hủy giao dích sau khi tăng đột biến vào ngày 8/3.
Giá các kim loại có thể tăng hơn nữa do lạm phát, nguồn cung thắt chặt và nguy cơ các lệnh trừng phạt tiếp tục hạn chế nguồn cung của Nga.
Quặng sắt trên sàn Đại Liên quý 1/2022 tăng mạnh nhất kể từ cuối năm 2020, trong khi quặng sắt tại Singapore quanh mức 160 USD do các nhà giao dịch dự đoán Trung Quốc bổ sung thêm chính sách hỗ trợ nền kinh tế. Bắc Kinh đã cam kết tung ra các chính sách để ổn định nền kinh tế càng sớm càng tốt nhằm chống lại áp lực giảm giá.
Nông sản: Giá biến động mạnh
Quý I chứng kiến sự biến động rất mạnh của các mặt hàng nông sản, nhất là ngô, lúa mì, dầu thực vật. Lo ngại thiếu hụt nguồn cung do khủng hoảng ở Ukraine đẩy giá một số nông sản tăng lên mức cao nhất trong vòng hàng thập kỷ. Tuy nhiên, về cuối quý, giá đã hạ nhiệt. Tính chung trong tháng 3, chỉ có giá bông, đường và ngô tăng, trong khi giá lúa mì, dầu cọ, đường đều quay đầu giảm.
Phiên 31/3, giá đậu tương Mỹ giảm xuống mức thấp nhất một tháng, sau khi Bộ Nông nghiệp Mỹ dự đoán nông dân nước này có thể tăng diện tích gieo trồng lên mức kỷ lục trong mùa xuân này.
Giá đường thô kỳ hạn tháng 5 kết thúc tháng 3 ở mức 19,49 US cent/lb; đường trắng giao cùng kỳ hạn giá 541,5 USD/tấn. Mặc dù vậy, giá đường vẫn tăng 10% trong tháng 3.
Giá cao su kết thúc tháng cao nhất 4 tuần, song tính chung cả tháng 3 gần như không thay đổi.
Sản xuất tại một số nhà máy lốp xe Trung Quốc có thể bị ảnh hưởng do số ca nhiễm Covid-19 tăng mạnh. Tuy nhiên, sản lượng nguyên liệu thô từ Thái Lan bị thắt chặt kể từ khi nhiều nhà khai thác cao su nghỉ cho đến khi kết thúc năm mới của nước này – vào giữa tháng 4.
Giá hàng hóa thế giới
|
Hàng hóa
|
ĐVT
|
Giá 28/2/22
|
Giá 31/3/22
|
|
Dầu thô WTI
|
USD/thùng
|
96,35
|
100,37
|
|
Dầu Brent
|
USD/thùng
|
100,99
|
105,01
|
|
Dầu thô TOCOM
|
JPY/kl
|
58.180,00
|
71.910,00
|
|
Khí thiên nhiên
|
USD/mBtu
|
4,43
|
5,65
|
|
Xăng RBOB FUT
|
US cent/gallon
|
279,70
|
315,47
|
|
Dầu đốt
|
US cent/gallon
|
301,34
|
369,12
|
|
Dầu khí
|
USD/tấn
|
895,25
|
1.057,00
|
|
Dầu lửa TOCOM
|
JPY/kl
|
79.480,00
|
82.000,00
|
|
Vàng New York
|
USD/ounce
|
1.904,50
|
1.940,80
|
|
Vàng TOCOM
|
JPY/g
|
7.030,00
|
7.596,00
|
|
Bạc New York
|
USD/ounce
|
24,39
|
24,99
|
|
Bạc TOCOM
|
JPY/g
|
90,10
|
98,20
|
|
Bạch kim
|
USD/ounce
|
1.044,55
|
995,92
|
|
Palađi
|
USD/ounce
|
2.497,63
|
2.332,63
|
|
Đồng New York
|
US cent/lb
|
449,95
|
471,95
|
|
Đồng LME
|
USD/tấn
|
9.883,50
|
10.375,00
|
|
Nhôm LME
|
USD/tấn
|
3.368,50
|
3.491,00
|
|
Kẽm LME
|
USD/tấn
|
3.666,00
|
4.173,50
|
|
Thiếc LME
|
USD/tấn
|
45.224,00
|
42.910,00
|
|
Ngô
|
US cent/bushel
|
701,25
|
747,50
|
|
Lúa mì CBOT
|
US cent/bushel
|
949,25
|
1.014,50
|
|
Lúa mạch
|
US cent/bushel
|
657,75
|
725,00
|
|
Gạo thô
|
USD/cwt
|
15,74
|
15,95
|
|
Đậu tương
|
US cent/bushel
|
1.665,75
|
1.622,50
|
|
Khô đậu tương
|
USD/tấn
|
450,20
|
469,40
|
|
Dầu đậu tương
|
US cent/lb
|
74,29
|
70,24
|
|
Hạt cải WCE
|
CAD/tấn
|
1.040,50
|
960,70
|
|
Cacao Mỹ
|
USD/tấn
|
2.529,00
|
2.650,00
|
|
Cà phê Mỹ
|
US cent/lb
|
232,90
|
226,40
|
|
Đường thô
|
US cent/lb
|
17,70
|
19,49
|
|
Nước cam cô đặc đông lạnh
|
US cent/lb
|
141,95
|
151,95
|
|
Bông
|
US cent/lb
|
118,77
|
135,42
|
|
Lông cừu (SFE)
|
US cent/kg
|
--
|
--
|
|
Gỗ xẻ
|
USD/1000 board feet
|
1.193,70
|
965,30
|
|
Cao su TOCOM
|
JPY/kg
|
176,90
|
174,90
|
|
Ethanol CME
|
USD/gallon
|
2,16
|
2,16
|
Nguồn:Vinanet/VITIC (Theo Reuters, Bloomberg)