(VINANET) - Ý tưởng của Thái Lan về việc thành lập một hiệp hội lúa gạo các quốc gia Đông Nam Á giống như Tổ chức các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC) đã có từ lâu, nhưng việc vận động để ý tưởng này trở thành hiện thực đã gặp rất nhiều bất đồng, và tới nay, các chuyên gia kinh tế cho rằng chương trình thu mua tạm trữ của chính phủ Thái khiến lượng tồn trữ của chính phủ lên cao kỷ lục càng thôi thúc Thái Lan nỗ lực thành lập một cartel lúa gạo.

Tháng 8 năm nay, thư ký thường trực Bộ Thương mại Thái lan, Yanyong Phuangrach, đã thông báo rằng 5 nước sản xuất khẩu trong khu vực đông nam Á (ASEAN) đã bắt tay thành lập Liên minh Lúa gạo vào cuối năm nay. Trong số những nước nhất trí đề xuất có Thái Lan, Việt Nam, Campuchia, Myanamar và Lào, với tổng sản lượng lúa gạo khoảng 63 triệu tấn, và xuất khẩu khoảng 19 triệu tấn mỗi năm, chiếm khoảng 56% tổng mậu dịch toàn cầu (khoảng 34 triệu tấn).

Thư ký thường trực Bộ Thương mại Thái Lan cho biết sự hợp tác có thể làm ổn định giá gạo, đồng thời đảm bảo an ninh lương thực trong khu vực, và thêm rằng cartel lúa gạo nhằm tăng giá thêm khoảng 10% mỗi năm.

Kể từ đó tới nay, nông dân ở Việt Nam đã nuôi hy vọng sẽ thu được lợi nhuận cao hơn từ cây lúa sau khi liên minh gạo được hình thành, còn chính phủ Thái thì hy vọng sẽ bán được gạo từ kho dự trữ hiện đang ở mức cao kỷ lục.

Tuy nhiên, triển vọng cartel lúa gạo trở nên ngày càng khó khăn vì vấp phải sự nghi ngờ và chỉ trích. Chủ tịch Hiệp hội Xuất khẩu Gạo Thái Lan cho biết giá tăng 10% mỗi năm sẽ không thể được chấp nhận bởi các nước nhập khẩu trong khu vực như Philippine và Indonesia, bởi họ sẽ nỗ lực tăng đầu tư vào sản xuất trong nước hơn là phụ thuộc vào nhập khẩu.

Giám đốc điều hành Viện Nghiên cứu Lúa gạo Philippine, Dr. Eufemio T. Rasco Jr., mới đây cũng cho biết: “Bất kỳ một liên minh nào đều không tốt, chúng đều là những âm mưu, và đó là lý do tại sao chúng ta phải nỗ lực tự cung tự cấp”.

Chuyên gia thực phẩm của ADB, Lourdes Adriano, thì cho rằng cartel gạo sẽ không hoạt động lâu dài bởi mỗi nước xuất khẩu gạo sẽ phải cạnh tranh với những nước khác để bán thêm gạo, không giống mối quan hệ giữa những nước sản xuất dầu. Ngoài ra, một cartel gạo có thể là trở ngại lớn hơn trong Hiệp hội Thương mại Thế giới (WTO), bởi việc tạo ra một cartel độc quyền của các nước xuất khẩu gạo là không được phép.

(T.H – Oryza)