Trả lời chất vấn tại Kỳ họp thứ 7 Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho rằng, Bộ Y tế cần đánh giá chính thức về tác hại của các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới, sau đó sửa đổi các quy định pháp luật liên quan nếu khẳng định sản phẩm có hại tới mức phải cấm. Trước đó, ngày 13/5/2024, Thủ tướng Chính phủ ban hành Công điện 47/CĐ-TTg, giao cho Bộ Y tế nghiên cứu và đề xuất giải pháp quản lý thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng.
Sau hơn 7 năm kể từ khi Chính phủ chỉ đạo Bộ Công Thương phối hợp các bộ liên quan nghiên cứu phương án quản lý thuốc lá mới năm 2017, đến nay khung pháp lý dành cho các sản phẩm này vẫn chưa được thống nhất, ban hành.
Do vậy, tiến trình của báo cáo khoa học do Bộ Y tế thực hiện sẽ là yếu tố then chốt để giúp Việt Nam sớm có hành lang pháp lý đối với thuốc lá mới. Song, để báo cáo hoàn thiện, việc đánh giá chính thức về tác hại của các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới cùng với cập nhật dữ liệu khoa học mới nhất trên toàn cầu là điều cấp bách và cần thiết.
Trên cơ sở các bằng chứng khoa học và ý kiến thực tiễn từ các Bộ, ngành liên quan về trách nhiệm cấp thiết lấp khoảng trống pháp lý đối với thuốc lá thế hệ mới, Bộ Công Thương nhiều lần đề xuất cách kiểm soát các mặt hàng này theo hướng tiệm cận nhất với quan điểm của Bộ Y tế.
Tuy nhiên, do đến nay vẫn còn quan điểm khác biệt nên Bộ Y tế cần đánh giá toàn diện về thuốc lá mới trên góc độ khoa học, nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng và phòng chống tác hại của thuốc lá. Kết quả đánh giá này sẽ giúp hoàn thiện việc sửa đổi, bổ sung Nghị định 67, làm cơ sở pháp lý để kiểm soát hiệu quả thuốc lá thế hệ mới. Không chỉ có Bộ Công Thương nêu cần đánh giá chính thức về tác hại của các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới mà các chuyên gia hàng đầu cũng cho rằng cần phải sớm có đầy đủ thông tin khoa học, dựa trên những công bố chính thức, nghiên cứu cụ thể và thậm chí là các kinh nghiệm pháp lý và thực tiễn quốc tế.
Trước đó, tại phiên giải trình trách nhiệm quản lý nhà nước về phòng, chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các đại biểu đánh giá cao báo cáo của Bộ Y tế cũng như các bộ, ngành liên quan được chuẩn bị công phu, kỹ lưỡng; đánh giá, làm rõ tình trạng sử dụng thuốc lá nói chung và thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng nói riêng; đồng thời, chỉ ra tác hại của loại thuốc lá này đối với sức khỏe người dân, đặc biệt là ảnh hưởng đến sự phát triển của thanh thiếu niên.
Nhiều đại biểu đề nghị, trước mắt cần phải nhận dạng và định danh được hai loại sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng có phải là thuốc lá hay không cũng như làm rõ được trách nhiệm của các bên để có được kết luận cuối cùng là cấm hay không cấm. Nếu cấm thì dựa vào cơ sở nào và không cấm thì biện pháp quản lý như thế nào cũng cần phải làm rõ.
Trước tình trạng tỷ lệ sử dụng thuốc lá thế hệ mới tại Việt Nam ngày càng gia tăng, nhất là ở giới trẻ, học sinh, sinh viên… trong năm 2024, việc nghiên cứu, đánh giá tác hại của thuốc lá thế hệ mới để công bố thông tin chính thức về tác hại của các sản phẩm này, đồng thời rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về phòng, chống tác hại của thuốc lá thế hệ mới là rất cần thiết. Từ đó làm cơ sở để đề nghị sửa đổi Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá có ý nghĩa rất lớn trong bối cảnh hiện nay.