Hiện, thuốc lá được trồng ở hơn 125 quốc gia như một loại cây công nghiệp, trên diện tích ước tính là 4 triệu ha, lớn hơn diện tích của đất nước Rwanda. Nhưng tác hại của việc canh tác thuốc lá đối với sức khỏe con người và môi trường đặc biệt rõ ràng ở các nước có thu nhập thấp và trung bình (LMIC).

Mới đây, WHO đã công bố chiến dịch toàn cầu năm 2023 cho Ngày Thế giới Không Thuốc lá - tập trung vào việc trồng cây lương thực bền vững thay vì thuốc lá. 

Chiến dịch này sẽ khuyến khích các chính phủ chấm dứt trợ cấp cho việc trồng thuốc lá và sử dụng tiền tiết kiệm được cho các chương trình thay thế cây trồng nhằm cải thiện an ninh lương thực và dinh dưỡng. Chiến dịch cũng nhằm mục đích nâng cao nhận thức về cách ngành công nghiệp thuốc lá can thiệp vào nỗ lực thay thế việc trồng cây thuốc lá bằng cây trồng bền vững, từ đó góp phần cho việc giải quyết cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu.

Ngày Thế giới Không Thuốc lá năm 2023 sẽ là cơ hội để huy động các chính phủ và các nhà hoạch định chính sách hỗ trợ nông dân chuyển đổi sang cây trồng bền vững thông qua việc tạo ra hệ sinh thái thị trường cho các loại cây trồng thay thế và khuyến khích ít nhất 10.000 nông dân trên toàn cầu cam kết từ bỏ trồng thuốc lá.

Đất canh tác và nước khan hiếm đang được sử dụng để trồng thuốc lá với hàng nghìn ha rừng bị phá hủy để tạo không gian cho sản xuất thuốc lá và làm nhiên liệu cho lá thuốc. Do đó, đất đai màu mỡ đang bị phá hủy và không thể được sử dụng để trồng các loại cây lương thực cần thiết.

Theo Tiến sĩ Ruediger Krech, cho biết: “Ngành công nghiệp thuốc lá đang sử dụng sinh kế của nông dân bằng cách tạo ra các nhóm bình phong để vận động hành lang chống lại những thay đổi chính sách nhằm giảm nhu cầu về thuốc lá…”

Nông dân thường phải tuân theo các thỏa thuận hợp đồng với ngành công nghiệp thuốc lá và bị mắc kẹt trong vòng luẩn quẩn nợ nần. Ở hầu hết các quốc gia, ngành công nghiệp thuốc lá cung cấp cho nông dân hạt giống và các vật liệu khác cần thiết để trồng thuốc lá và sau đó loại bỏ chi phí khỏi thu nhập, điều này khiến cho việc từ bỏ thuốc lá trở nên rất khó khăn đối với người nông dân. Nhưng ngành công nghiệp thuốc lá thường không cung cấp cho nông dân một mức giá hợp lý cho sản phẩm của họ và nông dân thường không trả được nợ đầy đủ.

Chiến dịch toàn cầu của WHO sẽ nâng cao nhận thức về các cơ hội tiếp thị và sản xuất cây trồng thay thế cho nông dân trồng thuốc lá và khuyến khích họ trồng các loại cây trồng bền vững, bổ dưỡng. Những loại cây trồng này sẽ nuôi sống gia đình họ và hàng triệu người khác trên phạm vi toàn cầu, giúp họ thoát khỏi vòng luẩn quẩn nợ nần chồng chất của việc trồng thuốc lá và hỗ trợ một môi trường lành mạnh hơn nói chung. Chiến dịch cũng sẽ hỗ trợ các chính phủ xây dựng các chính sách, chiến lược phù hợp và tạo điều kiện thị trường để nông dân trồng cây thuốc lá chuyển sang trồng cây lương thực.

Tại Việt Nam, việc giảm thiểu diện tích gieo trồng cây thuốc lá bằng cách chuyển đổi cây trồng là vấn đề quan trọng nhất để phòng ngừa tác hại của thuốc mang lại lợi ích cho người dân và toàn xã hội.