Ngày 18/12/2025, Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP. Hồ Chí Minh (ITPC) phối hợp với Vụ Trung Đông – châu Phi thuộc Bộ Ngoại giao và Hiệp hội Lương thực Thực phẩm TP. Hồ Chí Minh (FFA) tổ chức Hội thảo “Triển vọng xuất khẩu sang thị trường Trung Đông và Thổ Nhĩ Kỳ - Cơ hội và thách thức cho doanh nghiệp Việt Nam”.

Theo ông Trần Phú Lữ - Giám đốc ITPC, hiện nay, Trung Đông là thị trường nhập khẩu đầy năng động với giá trị hàng hóa ước đạt hơn 1.200 tỷ USD mỗi năm và có tốc độ tăng trưởng GDP ấn tượng từ 5% đến 6%. Thống kê trong 11 tháng đầu năm 2025 cho thấy kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang các quốc gia trọng điểm trong khu vực như UAE đạt 5,4 tỷ USD, Ả Rập Saudi đạt 1,9 tỷ USD và Thổ Nhĩ Kỳ đạt 1,6 tỷ USD.

Xuất khẩu sang Trung Đông: Cửa ngõ để chinh phục các thị trường Halal

Hội thảo thu hút rất đông doanh nghiệp tham dự

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đối mặt với nhiều yếu tố phức tạp và xu hướng bảo hộ thương mại gia tăng, việc đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, đặc biệt là khai thác thị trường Halal tại khu vực Trung Đông, đã trở thành điều kiện tiên quyết đối với doanh nghiệp trong nước.

Bà Nguyễn Phương Trà - Vụ trưởng Vụ Trung Đông - châu Phi, Bộ Ngoại giao cho biết, thị trường Halal đang sở hữu dư địa tiềm năng, chiếm khoảng 25% dân số thế giới và dự báo quy mô kinh tế sẽ chạm mốc 10.000 tỷ USD trước năm 2028. Trong đó, riêng lĩnh vực thực phẩm Halal được kỳ vọng sẽ tăng mạnh từ 2.715 tỷ USD năm 2024 lên 5.911 tỷ USD vào năm 2033 với tốc độ tăng trưởng hàng năm đạt khoảng 9%.

Đi sâu vào phân tích khu vực Trung Đông, bà Nguyễn Phương Trà nhấn mạnh đây là thị trường có sức mua đặc biệt lớn với quy mô 500 triệu dân và tổng GDP đạt 3.600 tỷ USD.

Bà Nguyễn Việt Hằng - Tham tán Thương mại Việt Nam tại Thổ Nhĩ Kỳ nhận định, trong bối cảnh kinh tế toàn cầu nhiều biến động, quan hệ hợp tác kinh tế - thương mại giữa Việt Nam và Thổ Nhĩ Kỳ trong năm 2025 tiếp tục ghi nhận những bước phát triển tích cực.

Theo bà Hằng, trong 11 tháng năm 2025, cơ cấu xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường này thể hiện sự chuyển dịch rõ rệt: Bên cạnh các mặt hàng công nghệ chủ lực như điện thoại (202,26 triệu USD), điện tử (94,58 triệu USD) và máy móc (40,6 triệu USD), nhóm hàng nông sản cũng ghi nhận sự bứt phá ngoạn mục. Đáng chú ý nhất là mặt hàng gạo với mức tăng trưởng kỷ lục hơn 1.893%, cùng sự ổn định của các mặt hàng truyền thống như hạt tiêu, cao su và thủy sản.

Thông tin tới các doanh nghiệp về hệ thống tiêu chuẩn Halal, ông Ramlan Osman - Giám đốc Trung tâm chứng nhận Halal Quốc gia (HALCERT) thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết, Việt Nam hiện đã ban hành hệ thống tiêu chuẩn quốc gia đồng bộ về Halal tạo hành lang pháp lý và kỹ thuật cho doanh nghiệp, từ đó tự tin chuẩn bị nguồn lực để chinh phục các thị trường Halal khó tính nhất.

Bên cạnh những vận hội mới, các doanh nghiệp Việt Nam cũng phải đối mặt với các thách thức lớn, điển hình là sự đa dạng và phức tạp của hệ thống tiêu chuẩn Halal.

Theo bà Nguyễn Phương Trà, doanh nghiệp cần phân biệt rõ các quy định đặc thù như tiêu chuẩn GSO 993:2015 áp dụng tại các nước GCC, tiêu chuẩn HAS 23103:2012 của Indonesia, MS 1500:2019 của Malaysia hay tiêu chuẩn OIC/SMIIC 1:2019 được chấp nhận tại 56 quốc gia thành viên OIC. Rào cản không chỉ nằm ở việc chi phí đạt chứng nhận cao và thời hạn hiệu lực ngắn, mà còn đến từ sự cạnh tranh gay gắt từ các quốc gia xuất khẩu đi trước.

Đặc biệt, bà Trà cũng cảnh báo doanh nghiệp cần cảnh giác với các rủi ro gian lận thương mại như yêu cầu trả phí phát hành không minh bạch hoặc giao hàng nhưng không nhận tiền, đồng thời khẳng định việc thẩm định đối tác và đảm bảo các điều khoản thanh toán chặt chẽ là yêu cầu bắt buộc để bảo vệ quyền lợi kinh doanh.

Để hiện thực hóa các cơ hội xuất khẩu, bà Nguyễn Phương Trà đưa ra những kiến nghị cụ thể đối với TP. Hồ Chí Minh bao gồm việc thiết lập quan hệ hợp tác kết nghĩa với các trung tâm kinh tế lớn như Dubai hay Riyadh, thành lập Hiệp hội doanh nghiệp Halal và xây dựng các chính sách ưu đãi về thuế, lãi suất. Doanh nghiệp cũng được khuyến nghị chủ động tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại uy tín như Saudi Food Expo, Halal Trade Expo Dubai hay Hội chợ MIHAS tại Malaysia để kết nối trực tiếp với các hệ thống phân phối quốc tế.

Chia sẻ về kinh nghiệm ứng phó với phòng vệ thương mại khi xuất khẩu, bà Thị Hồng Uytun - Nhà sáng lập Công ty HM Dragon Logistics and Consulting cho rằng, Thổ Nhĩ Kỳ chính là một nhân tố quan trọng trong thương mại quốc tế; không chỉ là một thị trường tiêu thụ tiềm năng mà còn đóng vai trò là cửa ngõ quan trọng để hàng hóa Việt Nam tiến vào khu vực Trung Đông và thị trường Liên minh châu Âu.

Tuy nhiên, bà Hồng Uytun cũng cảnh báo, Thổ Nhĩ Kỳ là quốc gia thường xuyên sử dụng các công cụ chống bán phá giá và tự vệ đối với hàng nhập khẩu, đặc biệt nhắm vào các ngành sản xuất nội địa nhạy cảm như dệt may, da giày và thép. Một khó khăn mang tính pháp lý khác là việc Thổ Nhĩ Kỳ đang xem xét việc công nhận quy chế kinh tế thị trường cho Việt Nam, cho phép cơ quan điều tra nước này sử dụng giá của nước thứ ba để tính toán biên độ phá giá, dẫn đến mức thuế áp dụng thường rất cao.

Bên cạnh đó, các quy định về tiêu chuẩn chất lượng và an toàn thực phẩm tại đây cũng nghiêm ngặt tương đương EU, đặc biệt là yêu cầu bắt buộc về chứng nhận Halal đối với thực phẩm và hàng tiêu dùng để phục vụ người dân theo đạo Hồi… các doanh nghiệp cần cập nhật để đáp ứng tốt.