Lệnh kiểm soát xuất khẩu antimon được Trung Quốc áp dụng từ cuối năm 2023, ban đầu dường như không tạo ra tác động tức thì như các loại khoáng sản hiếm khác. Tuy nhiên, đến nay, hậu quả đã rõ rệt: chi phí đầu vào của các nhà sản xuất ắc quy tăng mạnh và đang được chuyển sang người tiêu dùng.
Steve Christensen, Giám đốc điều hành Responsible Battery Coalition (RBC) tại Mỹ - tổ chức có thành viên là Clarios, Honda và FedEx - cho biết antimon có vai trò thiết yếu của trong công nghiệp dân sự và quốc phòng, và giá giao ngay khoáng sản này đã vượt 60.000 USD/tấn, tăng hơn 4 lần chỉ trong một năm.
Theo Cơ quan Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ, Trung Quốc có thể đã chiếm khoảng 60% sản lượng antimon toàn cầu trong năm 2024. Ngoài ra, phần lớn antimon khai thác từ các quốc gia khác cũng được chuyển đến Trung Quốc để tinh luyện.
Trung Quốc đã đưa antimon vào danh sách kiểm soát xuất khẩu từ tháng 9/2023, yêu cầu các công ty phải xin giấy phép cho từng lô hàng xuất khẩu.
Ông Christensen cho biết các doanh nghiệp Mỹ phụ thuộc rất lớn vào nguồn cung từ Trung Quốc.
Nguy cơ lan rộng trong ngành ắc quy
Ắc quy chì-axit, loại phổ biến trong các phương tiện chạy bằng xăng, được sử dụng để khởi động động cơ và cung cấp điện cho các thiết bị điện áp thấp. Chúng cũng được dùng làm nguồn điện dự phòng trong công nghiệp và lưu trữ năng lượng tái tạo. Ngoài ra, antimon còn rất quan trọng trong các thiết bị quân sự như kính nhìn đêm, hệ thống định vị và đạn dược.
Theo ước tính của hãng tư vấn Project Blue, nhu cầu antimon toàn cầu dao động từ 230.000–240.000 tấn mỗi năm, trong đó khoảng một phần ba được sử dụng cho sản xuất pin chì-axit. Dù nhiều nhà sản xuất pin có thể tiếp cận hợp kim antimon từ nguồn tái chế, họ vẫn cần thêm khoảng 10.000 tấn antimon tinh khiết mỗi năm để đạt được chất lượng phù hợp cho sản phẩm.
Tuy nhiên, việc đảm bảo phần bổ sung này đang ngày càng khó khăn. Giám đốc Nils Backeberg của Project Blue cho biết nguồn cung antimon ngoài Trung Quốc là đủ, nhưng các doanh nghiệp phương Tây đang phải cạnh tranh với người mua Trung Quốc - đặc biệt là ngành công nghiệp năng lượng mặt trời - vốn được các nhà máy luyện kim trong nước ưu đãi hơn về giá và điều kiện.
Ông nhận định: “Với giá antimon hiện cao gấp gần 5 lần mức bình thường và nguồn cung hạn chế tại phương Tây, tình trạng thiếu hụt đang trở nên rõ rệt.”
Tính đến thời điểm hiện tại, khó khăn về antimon vẫn chưa dẫn đến việc cắt giảm sản lượng. Một số công ty như Hoppecke của Đức cho biết họ đã chuyển phần chi phí tăng thêm sang người tiêu dùng. Tại Nhật Bản, GS Yuasa cũng xác nhận đã tăng giá với một số khách hàng và đang đàm phán với các khách hàng khác.
Một đại diện giấu tên của nhà sản xuất pin tại Ấn Độ cho biết chi phí antimon hiện chỉ chiếm phần nhỏ trong giá thành, nhưng nếu giá tiếp tục tăng, toàn ngành sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề. Tập đoàn Exide Industries (Ấn Độ) đã ghi nhận lợi nhuận quý IV thấp hơn kỳ vọng, do giá antimon tăng cao.
Để giảm phụ thuộc vào nguồn cung antimon của Trung Quốc, Clarios, công ty thuộc sở hữu của tập đoàn Brookfield, mới đây cho biết đang khảo sát vị trí xây dựng nhà máy chế biến và tái chế khoáng sản trị giá tới 1 tỷ USD tại Mỹ, bao gồm cả antimon. Cùng thời gian, Nyrstar – công ty thuộc sở hữu của tập đoàn hàng hóa Trafigura – cũng cho biết họ có thể sản xuất antimon tại nhà máy luyện kim ở Nam Úc, nhưng cần sự hỗ trợ từ chính phủ để hiện thực hóa kế hoạch này.
Nguồn:Vinanet/VITIC/Reuters