Chủ tịch hiệp hội nông dân của bang North Dakota đã gửi thư yêu cầu các nghị sỹ của bang trình bày những khó khăn của nông dân do giá phân bón bị đẩy lên quá cao.

Theo thống kê của Bộ nông nghiệp Mỹ (USDA), trong tháng 4/08, giá phân bón tại Mỹ tăng 65% so với cùng kỳ năm trước, trong khi giá nhiên liệu tăng 43%. Trong số các loại vật tư phục vụ nông nghiệp thì giá phân bón hóa học tăng mạnh nhất. So với một năm trước đây, giá phân bón hóa học tăng 65%, trong khi giá hạt giống tăng 30%, giá thức ăn cho gia súc tăng 27%, giá máy móc, công cụ nông nghiệp tăng 6,9% và giá các loại hóa chất phục vụ nông nghiệp tăng 3,8%.

Giá phân bón tăng mạnh gây khó khăn cho nông dân và các chủ trang trại trong việc mở rộng vụ mùa để giảm nhẹ cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu, buộc chính phủ một số nước phải thi hành chế độ phân phối lương thực, hoặc hạn chế xuất khẩu. Các chủ trang trại cho biết phần lớn thị trường phân bón hiện nay tập trung trong tay một nhóm nhỏ các công ty ở Mỹ, Canađa và Nga, khống chế hoạt động sản xuất Kali Cacbonat (potash) và phân lân (phosphate) trên thế giới. Phân hoá học đóng vai trò thiết yếu trong việc năng cao năng suất cây trồng. Người ta tính rằng phân hoá học đã giúp tăng sản lượng lương thực đủ để nuôi sống hàng tỉ người.

Tại Mỹ, các nông dân phải mua phân nitơ (nitrogen) với mức giá khoảng 600 USD/tấn, cao gấp hai lần so với mức giá của một năm trước. Giá phân phốt phát lên tới 1.000 USD/tấn so với mức giá 365 USD/tấn của năm ngoái; giá Kali Cacbonat là 700 USD/tấn so với mức giá 230 USD/tấn của tháng 4/07.

Theo ước định của tổ chức nông nghiệp và lương thực của Liên hợp quốc (UNFAO) nhu cầu sử dụng phân bón hóa học, trong đó chủ yếu là Kali Cacbonat, phân lân, nitơ, trên thị trường thế giới tiếp tục gia tăng ít nhất là từ nay tới năm 2012.

Một số nhà kinh tế dự báo, thị trường phân hóa học thế giới sẽ sôi động và giá phân bón sẽ tăng và đứng ở mức cao. Chẳng hạn như Trung Quốc, sau những khiếu nại bất thành với một nhà cung cấp phân bón của Canađa, nay đã phải chấp nhận trả mức giá 576 USD/tấn phân Kali, tăng thêm 400 USD/tấn so với mức giá mà họ đàm phán vào năm 2007.

Tại Ấn độ, Giám đốc một trong những công ty mua phân bón lớn nhất của nước này đã phải yêu cầu LHQ trợ giúp. Udai Shanker Awstyhi, Chủ tịch hợp tác xã phân bón phục vụ nông dân cho biết giá phân bón đã được nâng cao một cách giả tạo do sự thao túng của các nhà buôn và các công ty sản xuất phân bón. Hồi tháng 3/08, các nhà giám sát luật chống độc quyền Nga đã yêu cầu công ty sản xuất phân lân lớn nhất nước này là Uralkali phải giảm giá phân bón trong nước, sau khi kiện công ty này về vấn đề định giá. Chính phủ Braxin cũng đang xem xét việc quốc hữu hoá các kho phân bón ở trong nước nhằm giúp giảm bớt chi phí sản xuất cho nông dân.

Do giá cả tăng cao, lợi nhuận của công ty Potash Corp, thành viên tổ hợp Agrium Inc. đã đạt lãi ròng 566 triệu USD, tức là 1,74 USD mỗi cổ phiếu trong quý I/08, tăng gấp gần ba lần năm trước.Vốn của công ty này đã tăng gần gấp 8 lần so với ba năm trước đó. Trong khi đó, lợi nhuận của công ty Mosaic Co.- cũng là thành viên tổ hợp Agrium Inc.- đạt 520,8 triệu USD, tăng hơn 10 lần so với năm trước.