Hiệp hội Chế biến xuất khẩu gạo Việt Nam (VFA) cho rằng, năm 2011 giá xuất khẩu gạo tăng cao từ 15-20% so với đỉnh điểm hiện nay đã là nhiều lắm. Nhưng một tập đoàn của Singapore (chuyên đầu tư đất trồng, cổ phiếu và rượu) nhận định, giá gạo có thể tăng gấp 3 lần trong vòng 18 tháng tới...

Hàng triệu nông dân trồng lúa của Việt Nam – nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới - đang hồi hộp trước thông tin này...  

Tính từ đầu năm đến nay, VFA đã liên tục 6 lần tăng giá sàn gạo xuất khẩu. Hiện giá gạo của Việt Nam và cả Thái Lan (2 nước xuất khẩu gạo lớn nhất và chi phối thị trường gạo thế giới) đang ở mức ngất ngưởng: Loại 5% tấm được giá tới 540USD/tấn, tăng khoảng 100USD/tấn so với thời điểm tháng 10.2010. Tuy nhiên, theo nhận định mới nhất của VFA, đến thời điểm này, có nhiều tín hiệu lạc quan cho thấy thương mại gạo năm 2011 sẽ còn tăng cao nữa.

Rõ nhất là Indonesia. Ngoài số lượng đã mua của Việt Nam 550.000 tấn Indonesia còn mua tiếp của Thái Lan tới 225.000 tấn (trước đó đã mua 50.000 tấn) và đang tiếp tục tìm mua gạo của Pakistan nhằm làm dịu tình hình giá gạo trong nước đang ở cơn sốt tới 760USD/tấn (cao hơn gần 200USD/tấn so với giá bình quân thế giới). Việc “săn gạo” liên tiếp của Indonesia đã chi phối thị trường gạo thế giới tất yếu sẽ khiến giá xuất khẩu không dừng lại ở ngưỡng hiện nay.

Đặc biệt là Philippines đã thông báo gia hạn thỏa thuận chính phủ mua gạo của Việt Nam đến tận năm 2013, với số lượng 1,5 triệu tấn từ năm 2011.

Sự trở lại mạnh mẽ của thị trường nhập khẩu lại trong thời điểm nguồn cung các nước xuất khẩu chủ yếu như Việt Nam, Thái Lan, Pakistan đang hạn chế, tồn kho thấp do thiên tai lũ lụt làm giảm sản lượng. Đặc biệt, Thái Lan đã bán ra lượng gạo tồn kho chính phủ, chỉ còn 2 triệu tấn...

Còn Việt Nam, theo tính toán sơ bộ của VFA, thì do lượng gạo tồn kho chuyển sang năm 2011 thấp (khoảng 500.000 tấn), nên năm 2011 sẽ chỉ xuất khẩu khoảng 6 triệu tấn - thấp hơn khoảng 0,7 triệu tấn so với năm 2010 (ước tính xuất khẩu năm 2010 của Việt Nam đạt trên 6,7 triệu tấn). Nguồn cung gạo từ Campuchia cũng sẽ giảm...

Từ các yếu tố trên, VFA nhận định, những tháng tới đây (sang 2011) giá gạo sẽ tăng tiếp. “Nếu giá tăng tới 15-20% đã là nhiều rồi, nhưng mới đây Tập đoàn Duxton Asset Management ở Singapore  lại cho rằng giá gạo có thể tăng gấp 3 lần trong 18 tháng tới do nguồn cung hạn chế!” - một DN thuộc VFA khấp khởi nói!

Những tín hiệu này đang làm cho hàng triệu nông dân trồng lúa, đặc biệt ĐBSCL vừa mừng vừa lo. Mừng vì giá sẽ cao, nhưng lo bởi lợi nhuận tụt vì lũ đến muộn và mực nước lũ thấp hơn năm 2009, nên vụ đông xuân 2010-2011 (vụ sản xuất chính) nông dân phải đầu tư phân bón... nhiều hơn mọi năm, dẫn tới giá thành sản xuất tăng vọt. 

Và mặt trái của giá gạo tăng (nếu đúng như dự báo của Duxton Asset Management) lại sẽ gây ra nhiều bất ổn cho giá gạo trong nước. Gánh nặng bình ổn giá lại đặt lên vai bộ, ngành, địa phương liên quan.

Theo VFA, tính đến thời điểm này, cả nước đã xuất khẩu 6,267 triệu tấn gạo, trị giá FOB đạt 2,637 tỉ USD - tăng 9,94% số lượng và 15,63% trị giá FOB so với năm 2009. Giá xuất khẩu bình quân đạt hơn 426USD/tấn, tăng gần 21USD/tấn so với cùng kỳ năm 2009. Dự kiến tháng 12 sẽ xuất khẩu khoảng 450.000-500.000 tấn.