Phó Thủ tướng yêu cầu các Bộ, ngành, UBND các tỉnh, Hiệp hội Lương thực Việt Nam (HHLT) tăng cường phối hợp chặt chẽ hơn nữa và tiếp tục điều hành xuất khẩu gạo theo các yêu cầu, mục tiêu đã đề ra.

Đối với các vụ sản xuất còn lại năm 2009, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ động phối hợp với các địa phương chỉ đạo sản xuất sát hơn nữa, nhất là đối với cơ cấu giống từ đầu vụ và công tác phơi sấy lúa để bảo đảm có được sản lượng gạo hàng hoá phù hợp nhu cầu thị trường, giảm tổn thất và giữ được chất lượng gạo sau thu hoạch.

Việc nhập khẩu lúa gạo theo đường biên mậu trước mắt thực hiện theo quy định hiện hành và thỏa thuận với các nước.

Phó Thủ tướng giao Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương và HHLT nghiên cứu, trình Thủ tướng trong quý III/2009 việc sửa đổi, bổ sung Nghị định số 12/2006/NĐ-CP ngày 23/1/2006 của Chính phủ đối với cơ chế điều hành xuất khẩu gạo theo hướng:

Hoạt động xuất khẩu gạo trong 4 tháng đầu năm 2009 đã được điều hành theo đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và có hiệu quả. Lúa, gạo hàng hoá vụ Đông Xuân đã được tiêu thụ nhanh với giá bảo đảm cho nông dân có lời trên 40%; kim ngạch xuất khẩu đạt 2,30 triệu tấn, tăng 66% về lượng và 56,4% về trị giá so với cùng kỳ năm 2008.

Một là, quy định hoạt động xuất khẩu gạo là ngành nghề kinh doanh có điều kiện với hình thức thể hiện điều kiện kinh doanh và các điều kiện kinh doanh cụ thể (có đăng ký kinh doanh lúa, gạo nội địa, có đầu tư hệ thống kho tàng, chế biến lúa gạo, có tài chính lành mạnh, bảo đảm dự trữ lưu thông theo quy định, không vi phạm nghiêm trọng quy chế điều phối và các nghị quyết điều hành của HHLT về đăng ký hợp đồng giao hàng, kiểm soát tránh gian lận giá xuất khẩu và thực hiện hợp đồng tập trung…), định ra chế tài xử phạt trong hoạt động kinh doanh lúa gạo…

Hai là, phân định rõ trách nhiệm của các Bộ, ngành, UBND các tỉnh, HHHLT và các Tổng công ty nhà nước theo hướng: các Bộ, ngành và UBND tỉnh chỉ đạo thực hiện các yêu cầu đối với sản xuất, quản lý, giám sát các điều kiện kinh doanh, các giải pháp can thiệp của nhà nước nhằm đẩy mạnh tiêu thụ hàng hoá, bảo vệ lợi ích người trồng lúa. Trên cơ sở chính sách, cơ chế của nhà nước, hướng dẫn của các Bộ, ngành, chế tài xử phạt và các Quy chế, nghị quyết của HHLT, giao HHLT điều phối cụ thể hoạt động xuất nhập khẩu lúa gạo, phân công tổ chức các công ty lương thực nhà nước thực hiện các biện pháp bình ổn giá và kiểm soát thị trường lúa gạo…

Tại nghị trường Quốc hội, trong các phiên thảo luận  về tình hình kinh tế - xã hội trong 2 ngày 25-26/5/2009, nhiều đại biểu Quốc hội đã nêu ra những bất cập trong công tác điều hành xuất khẩu gạo  và đặt ra yêu cầu đổi mới cơ chế điều hành này.

Các đại biểu cũng đã góp ý Chính phủ chỉnh sửa cơ chế điều hành xuất khẩu gạo, gắn sản xuất với bao tiêu sản phẩm, hài hòa lợi ích giữa người nông dân và người kinh doanh...