Sau khi các doanh nghiệp triển khai mua tạm trữ, giá nhích lên 3.800 - 3.900 đồng /kg. Lúa giảm giá ngay vào thời điểm thu hoạch rộ vụ lúa hè thu khiến nông dân đồng bằng sông Cửu Long không khỏi lo lắng.

Do các doanh nghiệp đang triển khai mua tạm trữ đợt 1: 400.000 tấn, nên giá lúa gạo trong tuần ở tất cả các tỉnh khu vực đồng bằng sông Cửu Long đã tăng từ 150 đến 200 đồng/kg; lúa chất lượng cao tăng từ 200 - 250 đồng/kg, đẩy giá lúa gạo lên mức 3.900 đến 4.000đồng/kg, tuỳ theo chất lượng, địa phương.

Giá gạo nguyên liệu loại 1 hiện khoảng 5.400 - 5.500 đồng/kg, giá gạo nguyên liệu loại 2 khoảng 5.200-5.300 đồng/kg. Giá gạo thành phẩm 5% tấm không bao bì tại mạn khoảng 6.700 - 6.800 đồng/kg, gạo 15% tấm khoảng 6.200 - 6.300 đồng/kg, gạo 25% tấm ở mức 5.750 - 5.800 đồng/kg tuỳ chất lượng.

Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), xuất khẩu gạo 14 ngày đầu tháng 8/2009 đạt 113.232 tấn, trị giá FOB 46,220 triệu USD. Luỹ kế xuất khẩu gạo từ ngày 01/01/2009 đến ngày 14/08/2009 đạt 4.223.645 tấn, trị giá 1,731 tỷ USD.

Khu vực đồng bằng sông Cửu Long đã và đang thu hoạch rộ lúa hè thu, năng suất lúa bình quân từ 5 - 5,5 tấn/ha, so với vụ lúa hè thu 2008 thấp hơn khoảng 0,5 tấn/ha. Trong khi năng suất giảm, các chi phí sản xuất như thuốc trừ sâu, tiền thuê nhân công cắt lúa, phân bón và mọi thứ chi phí khác đều cao hơn vụ đông xuân đã đẩy giá thành một kg lúa hè thu lên khoảng 2.700-2.800 đồng/kg, khi vào chính vụ giá lúa lại giảm từ 300 - 400 đồng/kg.

Tổng công ty Lương thực miền Nam giao Công ty lương thực Sóc Trăng mua tạm trữ 10.000 tấn, đến nay đã gần đủ, công ty được phép mua thêm 50.000 tấn gạo từ nay đến cuối năm, với chỉ tiêu thu mua 60.000 tấn (tương đương 120.000 tấn lúa) sẽ không giải quyết hết lượng lúa hàng hóa trong dân ở Sóc Trăng.

Tuy nhiên, hiện nay ở đồng bằng sông Cửu Long, các tỉnh Long An, Tiền Giang, Đồng Tháp... cơ bản đã thu hoạch xong, các doanh nghiệp đặt mua gạo nguyên liệu ở Sóc Trăng hứa sẽ giải quyết hết lượng lúa hàng hóa trong dân. Hiện các doanh nghiệp thu mua gạo nguyên liệu làm gạo cấp thấp  giá 5.000 - 5.050 đồng/kg, gạo nguyên liệu làm gạo cấp cao 5.100 - 5.150 đồng/kg.

Với thông tin năm 2009, Việt Nam sẽ xuất khẩu 5,5 - 6 triệu tấn gạo, giá gạo xuất khẩu và thị trường xuất khẩu đều đang rất tốt, nên nông dân rất tin tưởng vào vụ hè thu trúng giá. Thế nhưng suốt tuần qua, giá lúa hè thu đã giảm liên tục và hiện đang mức 3.800 - 3.900 đồng/kg.

Nguyên nhân do vào vụ mùa chính thu hoạch rộ mà các đơn vị xuất khẩu chưa đẩy mạnh thu mua nên giá giảm. Nhìn chung chất lượng gạo vụ hè thu năm nay tốt hơn so với vụ hè thu năm 2008, cho đến thời điểm này nhu cầu gạo cấp cao và cấp trung để xuất khẩu vẫn đáp ứng tốt, do vậy nhu cầu gạo chất lượng cao để xuất khẩu của 6 tháng cuối năm thì vụ hè thu năm nay đủ đáp ứng.

Một nguyên nhân nữa là hiện nay đầu ra lúa gạo đang bị đóng băng, do Thái Lan và Pakistan tung rất nhiều gạo từ kho dự trữ khiến cho lượng cung thì dồi dào mà khách hàng thì ít. Hiện nay khách hàng có tâm lý “ngóng” xem động tĩnh của phía Thái Lan vì tồn kho của nước này đến 7 triệu tấn gạo.

Hàng năm vào thời điểm này, Philippines đã ký xong hợp đồng mua 700 ngàn tấn gạo của Việt Nam, tuy nhiên đến bây giờ họ vẫn chưa chịu ký vì cũng trong tâm trạng chờ đợi...

Quyết định tung 7 triệu tấn gạo tồn kho của Thái Lan khiến cho các doanh nghiệp thu mua gạo trong nước có hơi chùng bước. Tuy nhiên mới đây Chính phủ Việt Nam đã tuyên bố, các doanh nghiệp mua lúa tạm trữ với giá từ 3.800 đồng/kg trở lên, giúp nông dân có lãi từ 30% trở lên nếu bị lỗ Chính phủ sẽ hỗ trợ. Với tuyên bố này phần nào làm các doanh nghiệp an tâm hơn khi thu mua lúa gạo.