Vài năm trở lại đây, đặc biệt sau khi một số mặt hàng có kim ngạch XK lớn của chúng ta bị kiện bán phá giá hoặc bị ảnh hưởng bởi hàng rào kỹ thuật ở nước ngoài, nhiều ý kiến cho rằng Việt Nam nên đa dạng hoá thị trường XK. Tuy nhiên, sức hấp dẫn của những thị trường XK chủ yếu cộng với sức vươn còn yếu của DN trong nước nên việc tìm kiếm và mở rộng thị trường XK sang những thị trường xa xôi, dung lượng nhỏ chưa được DN chú trọng. Năm 2008 là năm mà DN XK Việt Nam nhận thấy rõ những hạn chế của sự chưa đa dạng này. Do đó, cũng không còn cách nào khác là các DN phải mọi cách tìm đầu ra cho sản phẩm của mình và bước đầu chuyển hướng thị trường đã thể hiện rõ.

 

Theo Bộ Công Thương, kết thúc năm 2008, trong khi XK sang thị trường chủ yếu đang chậm lại (châu Mỹ tăng 21,9%, châu Âu tăng 26,3%) thì những thị trường khác lại có mức tăng trưởng khá cao (châu Phi tăng 95,7%, châu Á tăng 37,8%, châu Đại Dương tăng 34,9%). Chính tốc độ tăng trưởng khác nhau này đã làm thay đổi cơ cấu thị trường, tỷ trọng XK đang tăng ở các khu vực: châu Á, châu Phi và châu Đại Dương. Cụ thể: so với tổng kim ngạch XK cả nước, thị trường châu Á chiếm 44,5% (năm 2007 là 41,9%), châu Phi chiếm 1,9% (năm 2007 là 1,27%), châu Đại Dương chiếm 6,7% (năm 2007 là 6,4%). Ngược lại, sự sụt giảm ở các thị trường: châu Âu chiếm 18,3% (năm 2007 là 18,7%), châu Mỹ chiếm 20,6% (năm 2007 là 21,9%)…

 

Theo số liệu thống kê, việc chuyển dịch tỷ trọng của các thị trường trên chủ yếu diễn ra vào nửa sau của năm 2008. Bởi đó là thời gian sụt giảm lượng NK hàng hoá từ các thị trường lớn và cũng là lúc DN XK Việt Nam có được nhiều hợp đồng XK hơn từ các nước châu Á, Phi… Một số chuyên gia cho rằng, sự sụt giảm NK ở các thị trường lớn cũng là động cơ thúc đẩy các DN Việt Nam đa dạng hoá thị trường XK. Bởi nó vừa là cứu cánh trong bối cảnh hiện nay, vừa là tiền đề để khi cơn bão khủng hoảng đi qua, chúng ta có được hệ thống thị trường rộng hơn, phong phú về nhu cầu hơn và làm cho nền sản xuất trong nước có nhiều hàng hoá đa dạng hơn.

 

 

Việc chuyển dịch thị trường hiện nay không chỉ là nhu cầu mà còn là sự ép buộc khi thị trường NK lớn sụt giảm. Do đó, không tránh khỏi việc DN bị động để kiếm tìm những thị trường xa xôi, thị trường có dung lượng nhỏ. Theo ông Nguyễn Công Hiến- Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Phi, Tây Á, Nam Á (Bộ Công Thương), những thị trường mới như châu Phi, Mỹ La tinh thì DN Việt Nam còn ít thông tin. Bao gồm cả thông tin về luật pháp, thị hiếu người tiêu dùng, hình thức kinh doanh. Bên cạnh đó, với dung lượng thị trường nhỏ, khó khăn về vận tải, thanh toán và không ít khu vực có chính trị không ổn định cộng với tiềm lực về tài chính, kinh nghiệm của DN chúng ta còn yếu nên nhiều DN đã ngại tiếp cận nhóm thị trường này. Hơn nữa, những thị trường mới của chúng ta thì không là mới của nhiều nước khác có sức XK mạnh hơn chúng ta nên họ đã có chỗ đứng vững chắc và thích ứng nhanh với người tiêu dùng ở khu vực này. Tuy nhiên, ông Nguyễn Công Hiến cho rằng, các DN cần dựa vào các cơ quan, dịch vụ thông tin trong nước và các thương vụ Việt Nam ở nước ngoài để làm cơ sở thâm nhập các thị trường mới. Bởi đây đang là một giải pháp thị trường chính hiện nay, các DN cần gồng mình, nỗ lực hơn nữa để giữ vững được mức tăng trưởng của DN mình và góp phần đạt được tốc độ tăng trưởng XK của cả nước đã được đề ra.

 

Để tạo điều kiện cho DN XK Việt Nam thuận lợi hơn khi thâm nhập vào những thị trường mới, theo Bộ Công Thương tới đây sẽ nghiên cứu mở thêm một số thương vụ Việt Nam tại một số nước châu Phi vì hiện nay Việt Nam đã lập quan hệ ngoại giao với 48/54 nước châu Phi, với 7 cơ quan đại diện ngoại giao nhưng mới có 5 thương vụ. Tại Mỹ La tinh, Bộ Công Thương cũng đang nghiên cứu mở thêm một số thương vụ và củng cố hoạt động của các cơ quan đầu mối thông tin ở khu vực này nhằm giúp DN khai thác thị trường hiệu quả hơn.