Nhiều nước NK vừa có cảnh báo về chất lượng an toàn vệ sinh thực phẩm đối với hàng nông, thủy sản XK của Việt Nam, trong đó có cả những thông điệp về việc có thể đóng cửa thị trường nếu tình trạng vi phạm không sớm được cải thiện.

Đầu quý II-2011, cơ quan thanh tra chất lượng của Hàn Quốc đã lên tiếng cảnh báo đối với sản phẩm thủy sản Việt Nam vì phát hiện ngày càng nhiều lô hàng chứa hàm lượng SO2 vượt mức giới hạn cho phép. Sau sự kiện gần 600 tấn mật ong Việt Nam bị Cơ quan Quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ trả lại do nhiễm chất Carbenzamin (thuốc trừ nấm), gần đây nhiều lô hàng rau, quả Việt Nam XK sang châu Âu (EU) bị thông báo vi phạm các quy định về an toàn thực phẩm và kiểm dịch thực vật do nhiễm vi sinh và một số dịch hại.

Cuối tháng 1 vừa qua, Cơ quan Kiểm dịch Động thực vật Liên bang Nga (VPSS) đã có công thư gửi Bộ NN&PTNT thông báo tình hình các lô hàng thủy sản của Việt Nam XK vào Nga không bảo đảm an toàn thực phẩm (ATTP) (nhiễm vi khuẩn gây bệnh Vibrio parahaemolyticus, Coliform, nấm men, nấm mốc…) có chiều hướng gia tăng. Năm 2011 đã có tới 57 lô tôm Việt Nam bị cảnh báo và bị trả về từ thị trường Nhật Bản do phát hiện có chứa Enrofloxacin vượt ngưỡng cho phép 10ppb. Qua đó, VPSS cảnh báo nếu tình hình không được cải thiện, cơ quan này có thể xem xét ban hành biện pháp cấm NK thủy sản của Việt Nam.

Theo bà Nguyễn Thị Hằng, Tổng thư ký Hiệp hội nuôi ong Việt Nam, việc mật ong Việt Nam nhiễm Carbenzamin trả về, nguyên nhân là do các quy định ngày một khắt khe, thậm chí đây chính là rào cản kỹ thuật để hạn chế NK. Trước đây khi tiêu chuẩn EU và Codex (Tiêu chuẩn thực phẩm quốc tế) đưa ra là 1000ppb/kg (1000 phần tỷ/kg), nhưng gần đây các cơ quan này hạ xuống còn 200ppb/kg. Tuy nhiên, Mỹ lại áp dụng LOD (giới hạn phát hiện) là 1,4ppb, do đó nếu theo WTO thì tiêu chuẩn này không công bằng. Điều đáng nói, Mỹ quy định về dư lượng Carbenzamin rất khác so với các nước.

Tổng hội Sức khỏe và người tiêu dùng của Ủy ban châu Âu (EC) thông báo, nếu phát hiện thêm 5 trường hợp vi phạm quy định an toàn vệ sinh thực phẩm và kiểm dịch thực vật thì EU sẽ ban hành lệnh cấm NK rau, quả của Việt Nam

Tại cuộc tọa đàm với 64 tham tán, tùy viên, đại diện thương mại Việt Nam tại nước ngoài về thúc đẩy XK nông, lâm, thủy sản diễn ra cuối năm 2011 tại Hà Nội, đại diện Thương vụ Việt Nam tại Mỹ đã thông báo, trong thời gian tới hàng hóa nông sản Việt Nam XK vào Mỹ sẽ bị kiểm tra chất lượng ngặt nghèo hơn theo Luật Hiện đại hóa an toàn thực phẩm (FSMA) mới được chính phủ nước này ban hành.

Theo đạo luật, từ năm 2012, Mỹ sẽ thực hiện quy trình kiểm tra hết sức gắt gao đối với các sản phẩm hàng hóa của tất cả các nước khi XK vào Mỹ, bao gồm nông sản, đồ ăn, đồ uống. Toàn bộ quy trình kiểm tra này sẽ được chuyển từ Cục Quản lý Dược phẩm và Thực phẩm (FDA) về Bộ Nông nghiệp Mỹ. Cũng theo FSMA, Bộ Nông nghiệp Mỹ sẽ có quyền ra lệnh kiểm tra hoặc thu hồi sản phẩm XK vào Mỹ không đảm bảo chất lượng và ngay lập tức có quyền thu hồi các sản phẩm này, đồng thời tính phí cho chủ hàng XK sản phẩm đó.

Theo ông Nguyễn Như Tiệp, Cục trưởng Cục Quản lý Chất lượng Nông Lâm sản và Thủy sản (NAFIQAD), trong khi nuôi trồng và chế biến chưa liên kết được với nhau, thì biện pháp tốt nhất hiện nay vẫn là phải tăng cường kiểm tra chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm trước khi XK, nếu không sẽ mất thị trường. Mặt khác, Bộ NN&PTNT sẽ làm việc với cơ quan liên quan của các nước để tìm cách tháo gỡ khó khăn cho XK giảm các quy định vô lý với nông, thủy sản XK. 

Trước nguy cơ mặt hàng rau củ quả, thủy sản của Việt Nam có thể bị cấm XK sang các thị trường lớn do nhiễm vi sinh và một số dịch hại, Cục Bảo vệ thực vật cho hay, sẽ tiến hành kiểm tra 100% các lô hàng, đồng thời dùng các biện pháp kỹ thuật để hạn chế những loại rau quả, thủy hải sản  có nguy cơ cao khi xuất sang các thị trường này. Cục cũng đã có văn bản gửi các đơn vị chức năng phía EU, Mỹ, trong đó liệt kê những giải pháp của Việt Nam nhằm ngăn chặn những lô hàng kém chất lượng.

Tại buổi làm việc với các đơn vị về danh mục hoá chất cấm trong lĩnh vực nuôi trồng thuỷ sản, vừa qua tại Hà Nội, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Cao Đức Phát nhận định, nếu EU đóng cửa đối với rau, quả, mật ong, thủy sản Việt Nam, không chỉ dẫn đến việc các sản phẩm này của chúng ta không XK sang được các nước này mà uy tín của nông, thủy sản Việt Nam trên thị trường quốc tế sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Để giữ thị trường và chuẩn bị đón các đoàn thanh kiểm tra, ông Cao Đức Phát yêu cầu chỉ XK các lô hàng khi đã đảm bảo tốt các yêu cầu theo quy định của thị trường thế giới và đề nghị cơ quan Hải quan chỉ thông quan khi có giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật XK do cơ quan kiểm dịch thực vật cấp. UBND các tỉnh, thành và cơ quan liên quan vận động, khuyến khích DN liên kết với địa phương và nông dân phát triển các vùng sản xuất nông, thủy sản tập trung theo tiêu chuẩn GAP phục vụ XK; triển khai thông tư hướng dẫn về điều kiện XK đối với nông, thủy sản sang EU, Mỹ, Nhật…

Bộ NN&PTNT khuyến cáo DN các ngành tuyệt đối không lạm dụng chất cấm để phòng, trị bệnh trong nuôi trồng nông, thủy sản, xử lý ao nuôi, bảo quản sau khai thác,… Về lâu dài, DN cần bắt tay với nông dân để hình thành các chuỗi liên kết dọc, bảo đảm sản xuất sạch và có thể kiểm soát được cả quy trình.

Trong năm nay, nông, thủy sản Việt Nam nhận được nhiều sự “thăm hỏi” của các đoàn thanh tra nước ngoài. Mặc dù vậy, chuyến thanh tra này có ý nghĩa quan trọng, quyết định việc EU, Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản… có cho phép các sản phẩm thủy sản nuôi, rau củ quả, mật ong… của Việt Nam được phép tiếp tục XK vào các thị trường này hay không. Tuy nhiên, theo một lãnh đạo của Bộ NN&PTNT, bên cạnh nỗi lo về an toàn thực phẩm, việc hàng rào vệ sinh thực phẩm được nhiều nước dựng lên để ngăn chặn hàng NK còn có một mục đích khác, đó là “dồn” các nước XK như Việt Nam phải mở cửa cho một số mặt hàng của nước họ. 

Ông Nguyễn Xuân Hồng, Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN&PTNT):

Sẽ kiểm tra 100% các lô hàng XK

Cục sẽ dùng các biện pháp kỹ thuật chặt chẽ và chính xác hơn đối với những sản phẩm có nguy cơ cao như mận, xoài, ngò gai, tôm, cá… để đảm bảo hàng xuất sang các thị trường lớn này đạt tiêu chuẩn của họ. Do nguy cơ bị cấm XK là rất cao nên thay vì kiểm tra theo phương pháp chọn mẫu, cục sẽ kiểm tra 100% các lô hàng XK. Nếu trong một lô hàng như vậy phát hiện một trứng sâu hoặc một con sâu là ngay lập tức bị dừng XK ngay.

Ông Trần Quốc Khánh, Thứ trưởng Bộ Công Thương:

Thiếu việc phối hợp, trao đổi thông tin

Vấn đề còn tồn tại chính hiện nay là việc thiếu trao đổi thông tin giữa các bên liên quan, giữa các cơ quan quản lý Nhà nước, DN với đại diện các Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài. Chính vì vậy khi xảy ra vụ việc còn lúng túng trong xác định đầu mối để xử lý. Có những vụ việc người ta đưa ra quy định mới từ lâu nhưng chúng ta không nắm được để xử lý kịp thời.

Nguồn:Hải quan Việt Nam