Trong thời gian gần đây, thuốc lá và thuốc lá điện tử đã xâm nhập vào trường học, gây ảnh hưởng xấu tới hành vi, lối sống, sức khỏe của học sinh tuổi vị thành niên - lứa tuổi hiếu kỳ, tò mò và thích khám phá. Sự “mới lạ” của thuốc lá điện tử với hương thơm hấp dẫn như kẹo, trái cây,…cùng những lời quảng cáo không gây hại, “văn hóa hút thuốc lành mạnh”, sành điệu, thuốc lá thế hệ mới… đã đánh trúng vào tâm lý thích thể hiện cái tôi của “tuổi mới lớn” và nhanh chóng xâm nhập vào trường học.

Thành phần trong các loại thuốc đều có chứa nicotine là chất gây nghiện, vì thế trẻ có thể vật vã khó chịu khi sử dụng. Nicotine còn gây hại cho sự phát triển não bộ ở trẻ em, gây suy giảm trí nhớ, ảnh hưởng đến trí tuệ, thậm chí có thể gây ra nguy cơ đau thắt ngực, suy tim, đột quỵ, suy giảm miễn dịch, giảm sức đề kháng. Bên cạnh đó, thuốc lá điện tử với các ống dung dịch đốt không có định lượng về nồng độ nicotine và tạp chất, dẫn đến nguy cơ người sử dụng tăng liều lượng nicotine và gây ra ngộ độc cấp tính.

Khi trẻ mới sử dụng thuốc lá hay thuốc lá điện tử trẻ thường có dấu những dấu hiệu bất thường về sức khỏe và hành vi, trẻ có các biểu hiện hô hấp như ho, hụt hơi, khó thở, có biểu hiện lo âu, cáu gắt, thậm chí trẻ có xu hướng tham gia các hành vi mạo hiểm, thậm trí trẻ có hành vi lén lút sử dụng.

Một số nguyên nhân khiến trẻ vị thành niên hút thuốc là do trẻ hiểu chưa đúng về tác hại của thuốc lá hoặc trẻ có những bất ổn về tâm lý và lấy việc sử dụng thuốc như 1 cách để giải tỏa. Trẻ bị ảnh hưởng bởi các hình thức quảng cáo, các thiết kế đa dạng về màu sắc, hình dạng, việc mua bán sản phẩm thuốc lá dễ dàng đối với trẻ vị thành niên. Bên cạnh đó, trẻ còn thường bị bạn bè lôi kéo do tò mò, thiếu bản lĩnh, thiếu kỹ năng sống,…hay trẻ muốn chứng tỏ bản thân đã trưởng thành bằng việc hút thuốc.

Đặc biệt, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh nhóm tuổi từ 13 - 15 tuổi tăng gấp hơn 2 lần từ 3,5% năm 2022 lên 8% năm 2023. Tỷ lệ trẻ vị thành niên sử dụng thuốc lá và thuốc lá điện tử gia tăng sẽ kéo theo nhiều hệ lụy về mặt sức khỏe cho thế hệ trẻ. Do vậy, các ngành chức năng cần phối hợp với gia đình, nhà trường để hạn chế vấn nạn sử dụng thuốc lá ở trẻ vị thành niên, cụ thể

- Đối với nhà trường: Cần phân tích cho trẻ hiểu rõ tác hại của thuốc lá để trẻ có lập trường vững vàng trước những lời mời gọi của bạn bè, trang bị cho trẻ kỹ năng từ chối. Tăng cường các hoạt động ngoại khóa để giải tỏa căng thẳng sau giờ học cho trẻ.

- Đối với gia đình: Các bậc cha mẹ cần dành thời gian quan tâm, lắng nghe, đồng hành cùng con, nắm bắt tâm lý và những thay đổi của trẻ để động viên kịp thời. Bên cạnh đó, cha mẹ cũng không nên hút thuốc lá để làm gương cho trẻ. Cần phối hợp với nhà trường để tìm hiểu thêm sinh hoạt, mối quan hệ của trẻ để có thể phát hiện những dấu hiệu bất thường. Khi phát hiện trẻ có những dấu hiệu bất thường, cần liên hệ với bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý để được thăm khám và điều trị sớm.

Đồng thời, trẻ vị thành niên khi bị lôi kéo hút thuốc cần thẳng thắn từ chối và tỏ rõ lập trường của bản thân. Cần mạnh dạn phản ánh với thầy cô, cha mẹ khi bị lôi kéo hút thuốc để có biện pháp xử lý kịp thời. Nếu có được với sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình và nhà trường cùng với sự chung tay của xã hội thì tình trạng trẻ vị thành niên hút thuốc lá sẽ sớm được loại bỏ. Từ đó, xây dựng một thế hệ trẻ vị thành niên khỏe mạnh, thế hệ mầm non tương lai xây dựng đất nước phát triển.