Với lợi thế giá rẻ, hạt lúa nước bạn được chuyển vào nội địa, nhanh chóng được các nhà máy xay lúa, các doanh nghiệp kinh doanh đón nhận.

Như đến hẹn lại lên, sau thời gian thực hiện lệnh cấm, lúa từ bên kia biên giới lại lũ lượt tràn vào vựa lúa ĐBSCL. Chỉ tính riêng tại An Giang, lúa ngoại vượt biên cả tuyến thủy lẫn tuyến bộ. Nổi tiếng nhất là các điểm: Vạt Lài (Long Bình- An Bình), Cây Mít, Đường Sứ (Tịnh Biên), Vĩnh Gia (huyện Tri Tôn).

Sự đổ bộ này được ví như "chở củi về rừng". Bởi vào thời điểm này, hạt lúa trong nước đang bí đầu ra, dù chấp nhận bán dưới giá thành. Tại các địa phương giáp biên, như: Tri Tôn, Tịnh Biên, Châu Đốc, Tân Châu, An Phú... những đống lúa to được nông dân chất tràn ven hai bên mời chào hàng chục ngày mà vẫn chưa có người đoái hoài. Trong khi đó những chuyến xe, chuyến ghe chất đầy lúa ngoại lại ồ ạt tràn vào.

Tại khu vực Đường Sứ - xã An Nông (Tịnh Biên) có 4 DN thu mua lúa ngoại. Hiện bình quân mỗi DN nhập 5-10 xe /ngày (5 tấn/xe), giá chỉ 3.800-4.200đ/kg, độ an toàn thực phẩm cao, do ít sử dụng thuốc BVTV.

Không gian sống cho hạt lúa nội địa

Đầu vụ mua lúa nội 4.800đ/kg, nông dân lỗ chút ít, còn DN lỗ trắng tay, bởi các nhà kinh doanh chỉ đồng ý mua gạo với giá 6.050đ/kg, tức tương đương 352USD/tấn, bằng một nửa giá trên thị trường xuất khẩu. Bị lỗ nặng, lại khó tìm được chỗ bán, nên nhiều doanh nghiệp chuyển sang mua "lúa ngoại" khai thác thị trường bình dân trong nước để giảm bớt nguy cơ rủi ro. Điều này cho thấy cả nông dân và hàng xáo - hai lực lượng mật thiết của hạt lúa - đã bị hất khỏi "chiếc bánh lợi nhuận".

Thật ra, lâu nay "lúa ngoại" được xem như "sân sau", sự bổ sung cần thiết để giữ an toàn cái ăn cho cả nước. Duy chỉ có điều, lần này lại rơi vào bối cảnh lúa trong nước đang ế ẩm của sự kiện rớt giá, nên sự xuất hiện không đúng lúc của nó đã gây tâm lý thiếu thiện cảm.

Theo GS-TS Võ Tòng Xuân, cố vấn cao cấp ĐH An Giang - trong bối cảnh lương thực tại nhiều quốc gia trên thế giới đang căng thẳng do nạn nóng ấm toàn cầu, diện tích gieo trồng bị giảm, chính sách năng lượng mới, sử dụng lương thực để sản xuất cồn ethanol... thì việc đưa "cây" về "rừng" như thế này sẽ làm cho rừng thêm xanh tốt.

Đây không phải là lúc chúng ta đặt ra hoài nghi: Có nên  xua đuổi, mà phải vận dụng và khai thác một cách có hiệu quả nhất lợi thế hiếm có này. Bởi vấn đề của hạt gạo Việt Nam hiện nay là do phải chia sẻ lợi nhuận cho quá nhiều người một cách bất hợp lý. GS-TS Võ Tòng Xuân nhấn mạnh: Hệ thống phân phối gạo của Việt Nam có quá nhiều cấp, mỗi cấp đều phát sinh chi phí, trong đó phí quản lý rất bất hợp lý.

"Nếu dẹp được kiểu "cấy lúa trên lưng nông dân", với giá gạo như hiện nay, thì việc mua lúa phục vụ xuất khẩu ở mức 5.000 - 5.500đ/kg là điều hoàn toàn có thể thực hiện được, song song với việc mở rộng việc thu mua lúa từ bên kia biên giới để điều tiết thị trường hợp lý, mở rộng cho hạt gạo VN đi ra thế giới.