Theo Tổng cục Hải quan, 7 tháng năm 2022, XK cà phê đạt 1,13 triệu tấn, trị giá 2,56 tỷ USD, tăng 17,3% về lượng và tăng 43,6% về trị giá so với cùng kỳ năm 2021. Giá XK bình quân cà phê của Việt Nam đạt mức 2.261 USD/tấn, tăng 22,5% so với cùng kỳ năm 2021. Ở góc độ thị trường XK, 7 tháng qua, XK cà phê sang hầu hết các thị trường tăng, ngoại trừ XK sang thị trường Hoa Kỳ, Philippines, Algeria giảm. Trong đó, XK cà phê sang Bỉ và Vương quốc Anh tăng trưởng 3 con số; XK sang Tây Ban Nha, Nga tăng trưởng 2 con số.

Giữa tháng 8/2022, lượng tồn kho cà phê giảm đã tác động tích cực lên thị trường cà phê toàn cầu. Điển hình như, trên sàn giao dịch London, ngày 18/8/2022, giá cà phê Robusta kỳ hạn giao tháng 9/2022, tháng 11/2022, tháng 1/2023 và tháng 3/2023 tăng lần lượt 8,5%, 8,9%, 9,7% và tăng 9,4% so với ngày 8/8/2022, lên mức 2.217 USD/tấn, 2.224 USD/tấn, 2.206 USD/tấn và 2.180 USD/tấn.

Tại thị trường nội địa, những ngày giữa tháng 8/2022, giá cà phê Robusta tăng lên mức cao kỷ lục 48.600 - 49.100 đồng/kg (ngày 16/8/2022); sau đó giảm liên tiếp trong 2 ngày sau đó, xuống còn 47.900 - 48.400 đồng/kg. Tuy nhiên, so với ngày 8/8/2022, mức giá này vẫn tăng mạnh 3.400 đồng/kg.

Đáng chú ý, theo Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam (Vicofa), 7 tháng năm 2022, kim ngạch XK các sản phẩm cà phê hòa tan, chế biến đạt khoảng 345 triệu USD, chiếm 14-15% tổng kim ngạch XK cà phê. Việc DN XK gia tăng các sản phẩm cà phê chế biến sâu giúp kim ngạch XK của Việt Nam khởi sắc. Tỷ trọng XK sản phẩm cà phê chế biến đang được nâng lên đáng kể. Điều này chứng tỏ DN Việt không còn quá quan trọng đến số lượng mà quan tâm đến chất lượng cũng như giá trị gia tăng.

Cùng với việc chú trọng chất lượng, gia tăng các sản phẩm cà phê chế biến sâu, tận dụng tốt các Hiệp định thương mại tự do (FTA), điển hình như FTA Việt Nam-EU (EVFTA), FTA Việt Nam-Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ireland (UKVFTA)... cũng là yếu tố quan trọng giúp XK cà phê có sự tăng trưởng đáng kể.

Đại diện Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết: EU hiện là thị trường XK cà phê lớn nhất của nước ta. Trong “top” 10 thị trường XK cà phê của Việt Nam đã có 5 nước thuộc khối EU, chiếm 35,5% tổng kim ngạch XK cà phê. Trong khi đó, Vicofa đánh giá, bất chấp lạm phát chạm đỉnh 20 năm, XK cà phê sang EU vẫn tăng trưởng tốt. Lý do là bởi cà phê là mặt hàng thiết yếu, thức uống không thể thiếu của các nước phương Tây. Lợi thế thuế quan từ EVFTA cũng mang lại động lực lớn cho DN XK cà phê vào thị trường này.

Từ góc độ DN, ông Phan Minh Thông, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Phúc Sinh Group nhận định, ngành cà phê năm 2022 sẽ tăng trưởng 30 - 40%, vì cả thế giới đang thích ứng với Covid-19, nhu cầu lớn trong khi nguồn cung giảm. Giá XK cà phê có thể cán mốc 2.400 - 2.600 USD/tấn trong năm 2022 và đà tăng có thể kéo dài sang năm 2023.

Theo Vicofa, giá cà phê XK trong những tháng cuối năm sẽ tiếp tục đi lên vì nguồn cung trong dân đã cạn, các DN chỉ còn chưa đến 500.000 tấn cho XK. Đến tháng 11, 12 tới mới có thể thu hoạch cà phê niên vụ 2022-2023. Nếu giá cà phê XK giữ nguyên ở mức cao như nửa đầu năm, cả năm 2022 ngành cà phê có thể thiết lập được mốc XK kỷ lục 4 tỷ USD.

Hiện, cà phê nhân từ Việt Nam đa phần là Robusta có chất lượng thấp, việc cạnh tranh về giá rẻ không còn phù hợp. Để tận dụng tốt hơn cơ hội từ các FTA thúc đẩy XK cà phê, đáp ứng nhu cầu, thị hiếu cũng như thâm nhập sâu hơn vào thị trường các FTA nói chung, Vương quốc Anh nói riêng, một số chuyên gia nông nghiệp cho rằng, DN cần đầu tư sản xuất cà phê Arabica chất lượng cao từ những vùng trồng quy mô nhỏ hơn, có khả năng quản trị tốt hơn, có khả năng truy xuất và phát triển bền vững hơn. Đồng thời, DN phải tích cực, chủ động xây dựng và phát triển quan hệ bạn hàng với các tập đoàn phân phối lớn. Chủ động được công nghệ bảo quản, vận chuyển nông sản bằng đường biển; sử dụng tốt chính sách tín dụng ưu đãi và dịch vụ đánh giá, xác minh tín nhiệm của khách hàng của các ngân hàng Vương quốc Anh cũng là yếu tố quan trọng đặt ra.

Ông Trần Thái, Giám đốc Công ty T&T Meridian (Vương quốc Anh) nhận định, các công ty kinh doanh cà phê tại Anh đều biết Việt Nam là một trong những nước XK cà phê hạt hàng đầu thế giới. Tuy nhiên, về thương hiệu cà phê thành phẩm, Việt Nam chưa có vị trí nổi bật như Italy, Pháp hay Thuỵ Sỹ.

Về khẩu vị, người Anh không uống cà phê đậm đặc như cà phê đen của Việt Nam. Cà phê thành phẩm có mùi và vị mạnh quá sẽ khó bán ở thị trường Anh. Về bao bì, người Anh có thói quen đọc thông tin trên bao bì rất kỹ để xác định xem sản phẩm có thành phần gây dị ứng hay không, nên được pha chế như thế nào, có đạt các tiêu chí ESG (môi trường, xã hội và quản trị) hay không. Các nhà phân phối sẽ hoan nghênh sản phẩm vừa phù hợp thị hiếu tiêu dùng vừa có bao bì đẹp. Đây cũng là những yếu tố DN XK cà phê cần đặc biệt lưu tâm khi XK cà phê vào thị trường Vương quốc Anh nói riêng cũng như nhiều thị trường khác trong khối EU.