Theo thống kê, chỉ trong 6 tháng đầu năm 2023, cơ quan quản lý thị trường trên toàn quốc xử lý rất nhiều trường hợp thuốc lá điện tử nhập lậu. Theo đó, toàn lực lượng đã kiểm tra 728 vụ, xử lý 589 vụ vi phạm, trong đó xử lý trên 27.467 bao thuốc lá và tương đương xử lý trên 4.392 sản phẩm các loại thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng.

Điều này mang đến nhiều hệ lụy cho sức khỏe của người dùng khi không được tiếp cận các sản phẩm chính danh, có nguồn gốc, chất lượng được thẩm định rõ ràng, từ đó tạo gánh nặng cho ngành y tế và toàn xã hội nói chung.

Thực trạng nhập lậu hiện nay xuất phát từ nhu cầu không nhỏ của một bộ phận người tiêu dùng trong việc tìm kiếm, chuyển đổi sang thuốc lá thế hệ mới. Khảo sát của Báo Lao động vào tháng 10/2022 ghi nhận số người tham gia khảo sát biết hoặc đã từng tiếp cận sản phẩm thuốc lá làm nóng và thuốc lá điện tử lần lượt là 50% và 97%.

Các con số khảo sát này cũng phù hợp với thực tế thị trường “chợ đen" hiện nay. Khoảng 90% các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới được tiêu thụ tại Việt Nam là sản phẩm thuốc lá điện tử, lớn hơn rất nhiều so với số ít 10% còn lại là các sản phẩm thuốc lá làm nóng.

Việc kinh doanh thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng (gọi tắt: thuốc lá thế hệ mới) nhập lậu đã và đang diễn ra ngày càng phổ biến và tiềm ẩn nhiều nguy cơ, trong khi đó lực lượng Quản lý thị trường đã xử phạt tổng số tiền vi phạm hành chính gần 3,1 tỷ đồng, chuyển hồ sơ cho cơ quan công an xử lý. Ngoài ra, còn rất nhiều các trường hợp tiêu thụ trái phép mà cơ quan quản lý thị trường chưa xử phạt được hết.

Điểm khác biệt cơ bản của dòng sản phẩm này so với thuốc lá truyền thống đó là không có sự cháy hay quá trình đốt cháy, đại diện Cục Nghiệp vụ Quản lý thị trường thông tin và cho biết, qua thực tiễn kết quả kiểm tra, kiểm soát thị trường, xử lý vi phạm cho thấy mặt hàng thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng trên thị trường hiện nay được đưa về Việt Nam qua đường nhập khẩu phi thương mại, không có hóa đơn chứng minh nguồn gốc hàng hoá.

Thông tin từ một buổi tọa đàm mới đây cho biết, nhu cầu của người tiêu dùng đối với các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới là rất lớn và có xu hướng ngày một gia tăng. Nếu các sản phẩm này không được quản lý minh bạch, đồng bộ và đồng thời thì một bộ phận không nhỏ người tiêu dùng sẽ tiếp tục tìm kiếm và sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng trôi nổi trên thị trường với chất lượng không đảm bảo và gây ra rất nhiều rủi ro cho sức khỏe.

Theo Đại diện Cục Nghiệp vụ Quản lý thị trường thông tin về việc cần xóa bỏ các hoạt động mua bán, quảng cáo, giới thiệu sản phẩm, chia sẻ thông tin về các loại thuốc lá diễn ra một cách công khai trên các tài khoản cá nhân, các hội, nhóm có rất nhiều thành viên tham gia trên các mạng xã hội và một số website thương mại điện tử kinh doanh các sản phẩm này. Tuy nhiên, mặt hàng này chưa được phép kinh doanh theo quy định hiện hành của Nhà nước, lãnh đạo Cục Nghiệp vụ khẳng định và cho rằng, việc kinh doanh, quảng cáo tràn lan thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng là vi phạm các quy định của pháp luật, ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe người dân, nhất là trẻ em, học sinh, sinh viên.